ندای هرمزگان – گروه خبر
استان هرمزگان به واسطه شرایط جغرافیایی خاصی که دارد دارای سابقه ای کهن درزمینه ساخت و ساز انواع لنج است.
به گزارش ندای هرمزگان، لنج گونهای از کشتی کوچک یا قایق بزرگ باری و مسافری است که در خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند دیده میشود که بر پایه قایقهای بادبانی ساخته میشود، با این تفاوت که به جای بادبان با موتورحرکت میکند و عرشه باز یا نیمهباز دارد.
لنج صنعت بومی هرمزگان که سنبل و نشان ملی کشورهای جنوب خلیج فارس بخصوص کویت شناخته شده است و از قدیمی ترین وسایل حمل ونقل دریایی، روزگاری روبروی سورو بندرعباس ده ها بوم لنگر انداخته بود.
سورو بیشترین لنج باری و صیادی در منطقه بندرعباس را داشت و بندر کنگ ، لافت و قشم بیشترین لنج بزرگ ازجمله درهرمزگان را داشتند و کنگی ها بهترین لنج سازان این استان بودند.
بهترین و بزرگترین لنج های منطقه خلیج فارس در بندر کنگ ساخته میشد و این صنعت توسط کنگی ها و لنگه ای ها به جنوب خلیج فارس بخصوص کویت، قطر، امارات و عمان راه پیدا کرد.
لنج سازی در جنوب ایران، هنر دستان زحمت کش مردان مرزدار خلیج فارس، میراثی کهن، اما در حال فراموشی است و رونق دریانوردی و تجارت در جنوب کشور نیز به سبب وجود تنگه هرمز، تلاش این سخت کوشان را در گذشته بیشتر نمایان میکرد.
همچنین باید گفت که با توجه به اینکه، دانش سنتی لنجسازی و دریانوردی با لنج درخلیج فارس به نام ایران در سازمان یونسکو به ثبت رسیده اما به تازگی هیئت دولت مصوبه امحای شناورهای سنتی چوبی را تصویب کرده است.
اکنون مصوبه جنجالی امحای لنجهای چوبی که با واکنش وزارت میراث فرهنگی نیز مواجه شده بود، بدون توجه به نابودی میراث ناملموس لنج سازی سنتی و واکنش ها علیه آن ابلاغ شد.
سازمان بنادر و دریانوردی پیشنهاد کرده لنجهای سنتی چوبی و فایبرگلاس باری با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن در مدت ۵ سال امحا و به جای آن لنجهای فلزی جایگزین شوند.
این مصوبه در هیأت دولت تصویب شد و پس از آن با واکنشهای مختلفی رو به رو بود. از جمله این واکنشها از سوی متولیان میراث ناملموس بود که اعلام کردند مهارت و دانش لنج سازی سنتی در خلیج فارس توسط ایران در سال ۲۰۱۱ به ثبت جهانی یونسکو رسیده است و با از بین بردن لنجهای قدیمی، در واقع بخشی از این میراث ناملموس از بین خواهد رفت.
وزیر میراث فرهنگی و رئیس ایکوم ایران نیز در نامههایی خواستار تغییر و اصلاح این مصوبه شدند، حتی وزیر میراث فرهنگی نشستی با رئیس سازمان بنادر داشت و در آن نشست هم درخواست کرد که تغییری در مصوبه ایجاد شود و در حوزه گردشگری دریایی نیز این لنجها مورد بهره برداری قرار گیرند.
چون نه تنها این مصوبه منجر به از بین رفتن لنجهای چوبی میشد بلکه مواردی که به عنوان تسهیلات مرتبط با گردشگری برای آن در نظر گرفته بودند نیز با مقوله گردشگری دریایی همخوان نبود. چون به عنوان مثال بیان شده بود که لنجهای سنتی منعی برای فعالیت گردشگری ندارند اما طبق ضوابط سازمان بنادر عمر آنها نباید کمتر از ۱۵ سال باشد و از دو مایلی سرزمین اصلی نیز دورتر نروند.
این درحالی است که هیچ لنج چوبی حداقل در۴۰ سال اخیر ساخته نشده و همه آنها عمری بیشتر از ۱۵ سال دارند و محدودیتهای سازمان بنادر و دریانوردی نیز موجب شده تا فعالیت گردشگری در دریاهای عمان و خلیج فارس نداشته باشند.
اما حالا با وجود همه این واکنشها، شورای اطلاع رسانی دولت اعلام کرد که این مصوبه ابلاغ شد.
درابلاغیه مصوبه آمده است؛ هیأت وزیران به پیشنهاد وزارتخانههای راه و شهرسازی، صنعت، معدن و تجارت، کشور و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمانهای حفاظت محیط زیست و برنامه و بودجه کشور و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و در اجرای ماده (۱۸) آئین نامه ورود کالا توسط ملوانان شناورهای دریایی سنتی با ظرفیت کمتر از (۵۰۰) تُن (لنج تجاری) و ساماندهی و نوسازی آن شناورها، مصوبه مربوط به برنامه جایگزینی شناورهای دریایی سنتی با ظرفیت کمتر از (۵۰۰) تُن (لنج تجاری) را ابلاغ
کرد.
به موجب این مصوبه و در راستای ساماندهی شناورهای سنتی و ترغیب دارندگان شناورهای جایگزین شونده با کاربری تجاری، مزایایی شامل تخفیف سود بازرگانی برای کالای تجاری، بهرهمندی از مزایای مندرج در آئین نامه ورود کالا توسط ملوانان شناورهای دریایی سنتی با ظرفیت کمتر از (۵۰۰) تُن (لنج تجاری) و ساماندهی و نوسازی آن شناورها، بهرهمندی از مزایای مربوط به نرخ فروش سوخت در نظر گرفته میشود.
یکی از تغییرات این مصوبه مربوط به حذف کلمه امحا است در حالی که در اصل قضیه، تغییری ایجاد نشده و همچنان طبق این مصوبه میبایست لنجهای جدید جایگزین لنجهای چوبی شوند.
از طرفی در جدولی مربوط به این ابلاغیه آمده که تنها سه سال زمان برای اجرای جایگزینی شناورهای سنتی تعیین شده و در این سه سال کاهش یارانه سوخت شناورها اجرایی خواهد شد. این جدول نیز حاکی از آن است که اگرچه در مصوبه اصلی آمده بود لنجهای چوبی در مدت ۵ سال باید امحا شوند اما گویا در این ابلاغیه سه سال زمان برای امحا در نظر گرفته شده است.
همچنین در بخش مربوط به مزایای گردشگری نیز بدون تغییری تنها ذکر شده که تغییر کاربری شناورهای جایگزین شونده به تفریحی و گردشگری با رعایت استانداردها و دستورالعملهای وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی بلامانع است. دستورالعملهای اعلامی در این ابلاغیه بازهم همان محدودیتهای فعالیت لنجهای سنتی را داراست.
بازنگری فوری در تصویب نامه جایگزینی شناورهای سنتی انجام شود
رئیس فراکسیون گردشگری، زیارت و میراث فرهنگی مجلس در نامه از اسحاق جهانگیری خواست تا بازنگری فوری در متن تصویب نامه جایگزینی شناورهای سنتی انجام شود.در نامه محمدرضا دشتی اردکانی به اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور آمده است؛ عطف به مصوبه ۱۷ اسفند ماه سال ۹۹هیأت وزیران، با عنوان برنامه جایگزینی شناورهای دریایی سنتی با ظرفیت کمتراز ۵۰۰ تن موارد زیر متذکرمیشود.
در بخش دیگری از این نامه بیان شده؛ اجرای مصوبه مذکور با شرایط تعریف شده در متن آن مشکلات جدی برای ملوانان و دریانوردان سنتی خلیج فارس و دریای عمان ایجاد کرده وعملاً تحقق این مصوبه در سال تولید، پشتیبانی و مانع زدایی ها، سد و مانعی جدی برای مشاغل سنتی و توسعه پایدار کشوراست.
فارغ از موضوع یاد شده، لازم به یادآوری است مهارتهای سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی آن در خلیج فارس که در فهرست میراث جهانی ناملموس یونسکو توسط ایران به ثبت رسیده و دولت مکلف است نسبت به پاسداری از این میراث فرهنگی جهانی اقدامات لازم را معمول کند.
متأسفانه به نظر میرسد با ابلاغ واجرای این تصویب نامه درعمل ریشههای فرهنگی و اقتصادی این سنت تاریخی و فرهنگی کشور از بین خواهد رفت. با عنایت به موارد فوق الذکر از آن مقام عالی خواهشمند است دستور فرمائید با بازنگری فوری در متن آن تصویب نامه شرایطی فراهم آید تا ضمن رفع نگرانیها از مسائل امنیتی و جلوگیری از بروز حوادث غیرمترقبه پاسداری و حمایت از این میراث جهانی نیز مورد نظر قرار گیرد.