اختصاصی ندای هرمزگان- دکتر صمیم ارزانی
استان هرمزگان، این گوهر درخشان جنوب ایران که آفتابش به دریا می تابد و بادهایش قصه های کهن را زمزمه می کند، روی خطری بیدار می خوابد. زیر پای این سرزمین، گسل هایی خفته اند که گاه وبیگاه از خواب می پرند و زندگی را می لرزانند. گسل میناب، قشم و بندرعباس، نه نام هایی روی نقشه، که همسایه هایی همیشه حاضرند که هرلحظه ممکن است صدایشان دربیاید. اما ترسیدن کافی نیست؛ باید از دنیا یاد گرفت و دست به دست هم داد تا خانه ها و قلب ها را ایمن تر کرد.
تصور کنید زمین زیر پایتان ناگهان به رقص درآید. این تصویر برای مردم هرمزگان یک خواب نیست؛ واقعیتی است که با گسل های فعال این منطقه گره خورده. این گسل ها مثل نگاه خشمگین زمین، از برخورد صفحه های عربستان و اوراسیا به وجود آمده اند و می توانند هرلحظه زمین را بلرزانند. اما مشکل فقط زیر زمین نیست. خانه هایی که بعضیشان روی خاک سست بنا شده اند، یا شهری که هنوز نمی داند هنگام زلزله چطور نفس بکشد. از روستاهای دورافتاده تا محله های شلوغ بندرعباس، خیلی ها هنوز نمی دانند اگر زمین بلرزد، کجا باید پناه گرفت یا چطور جان خود و عزیزانشان را نجات داد.
اما دنیا به ما می گوید می شود حتی روی گسل های خشمگین هم زندگی امنی ساخت. ژاپنی ها سالهاست با زلزله دوست شده اند! ساختمان هایشان را با فناوری هایی می سازند که مثل یک کمربند ایمنی، لرزه ها را تحمل می کنند. شیلی هم پس از زلزله های بزرگ، یاد گرفت که خانه های قدیمی را با مصالحی سبک و انعطاف پذیر و بدنه فلزی مستحکم نو کند، برای هرمزگان هم همین راه وجود دارد ساختن خانه ها با بتن های مسلح، نظارت دقیق تر بر هر آجر که روی آجر گذاشته می شود . حتی کوچکترین خانه های روستایی باید بتوانند در برابر لرزشها ایستادگی کنند.
فکر کنید موبایلتان چند ثانیه قبل از زلزله هشدار دهد. در مکزیکوسیتی همین چند ثانیه به مردم فرصت می دهد تا خود را به جای امنی برسانند. هرمزگان هم می تواند چنین شبکه هشداری داشته باشد؛ کافیست چندین حسگر کوچک در امتداد گسل ها کار بگذارند و هشدارها را مثل پیامی به گوش مردم برسانند؛ از رادیوی محلی تا نوتیفیکیشن موبایل.
اما هیچ چیز جای آموزش را نمی گیرد. نیوزیلند به بچه های مدرسه ای یاد می دهد هنگام زلزله زیر میز بروند و پایه های آن را محکم بچسبند. این آموزش ها نه سخت است، نه پیچیده. کافیست در مدارس هرمزگان، معلم ها هر شش ماه یکبار بچه ها را جمع کنند و بگویند«موقع زلزله، پنجره ها دشمن شما هستند! زیر میز، دوستتان است!». همین جملات ساده میتواند روزی جان یک خانواده را نجات دهد.
و فراموش نکنیم بیمارستان ها، پل ها و جاده ها را که ترکیه پس از زلزله تلخ ایزمیت، یاد گرفت که شبکه های آب و گاز باید مقاوم باشند. در هرمزگان هم می شود در خانه ها شیری نصب کرد که خودکار جریان گاز را قطع کند، یا پل هایی ساخت که هنگام لرزش، طوری خم شوند که نشکنند. اینها رویا نیست؛ فناوری هایی است که جهان سالهاست از آنها استفاده می کند.
اما هیچکدام از اینها بدون همکاری جادو نمی کند. دولت، مهندسان، معلم ها و خود مردم باید دست به دست هم دهند. هرمزگان فقط با همدلی می تواند از این آزمون سربلند بیرون بیاید. یادمان باشد زمین لرزه تاریخ نمی خواند، قرار ملاقات نمی گذارد. ممکن است فردا صبح، یا ده سال دیگر بیاید. اما اگر امروز خانه هایمان را محکم بسازیم، آموزش را شروع کنیم و به فکر همسایه هایمان باشیم، آنوقت حتی اگر زمین بلرزد، زندگی از پا نمی افتد. چون آماده ایم؛ مثل درختی که ریشه هایش را آنقدر قوی کرده باشد که تندبادها هم نتوانند آن را از جا برکنند.
