دکتر صمیم ارزانی
چهارگونه سفره ماهی در آب های خلیج فارس وجود دارند که عبارتند از: دم شلاقی(Dasyatidae),پروانه ای(Gymnuridae),عقابی(Myliobatidae),پوزه گاوی(Rhinopteridae)
که بیش ترین گزش توسط گونه سفره ماهی دم شلاقی گزارش شده است.
این گونه در آب‌های معتدل و گرمسیری در نواحی کم عمق یا در کنار ساحل زندگی می کند عرض این گونه تا ۲ می رسد و در زیر دم دو خار سمی به اندازه ۳۰ سانتی متر دارد و طول عمر آن حدود ۱۰ سال می باشد.
سفره ماهی زمانی که برای شکار و یا استراحت در شن ها نهفته می شود بعد از ۸ ثانیه با محیط استتار می شود و تنها چشم و دم آن مشخص است.
زمانی که گردشگران که با محیط آشنا نمی باشند بر روی سفره ماهی پا می گزارند.تیغ های برنده وارد بدن آنها می گردد که اگر وارد فضای پریکارد و یا پلورال ریه گردد می تواند کشنده باشد.
هم چنین سم سفره ماهی نوروتوکسیک و کاردیوتوکسیک می باشد که باعث اسپاسم عضلانی،تهوع و استفراغ،افزایش ترشح بزاق،آریتمی و بلوک قلبی می گردد.
هم چنین خار های سفره ماهی واجد سم های سروتونین،۵ نوکلئوتیداز،فسفودی استراز می باشد که باعث درد و خونریزی و از بین رفتن بافت و نکروز زخم می گردد.
فردی که دچار گزش می شود سریعا باید زخم را با آب تمیز شست و شو دهد بقایای خار سمی را از بدن خارج کند ،جلوی خونریزی را بگیرد و محل زخم را به مدت ۳۰ تا ۹۰ دقیقه در آب ۴۵ درجه قرار دهد تا هم پروتئین های تشکیل دهنده سم سفره ماهی غیر فعال شوند و هم درد بیمار تسکین یابد
بیمار باید تا ۳ ساعت در بیمارستان تحت نظر باشد و نوار قلب،چک الکترولیت ها،گرافی،تزریق واکسن کزاز، دریافت آنتی بیوتیک و لیدوکائین موضعی برای وی تجویز گردد و ۴۸ ساعت بعد، دوباره برای بررسی از نظر عفونت و نیاز به دبریدمان محل زخم و دریافت آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک مراجعه نماید.
