10سال ناکامی و «مماشات»، در کمبود نوروزی آب قشم

مجتبی نوزرنژاد
«آب»، چالشی کهنه در قشم که قلم‌های بسیار در پرداخت به آن فرسوده شد. کمبود آب در جزیره قشم، وفادارترین مشکل مردمان این جزیره است که گویا همچنان قصد وداع با قشم و قشمیان را ندارد.
چالش کمبود آب در آغاز بهار 1402 و روزهای میهمان‌داری جزیره قشم رنگ تازه‌ای به خود گرفت. یک و نیم میلیون گردشگر، همان چیزی است که قشم میزبانی از آن در نوروز نو را پیش‌بینی می‌کند و قطعا تامین«آب» مسئله اول جزیره است و برآوردن آن نیازمند اندیشه‌ای بلند و گام‌هایی استوار است.
پایش رویدادها از دیماه سال پیش تا کنون نشان می‌دهد، متولیان امر(فارغ از توفیق یا عدم موفقیت نهایی)، چرخه‌ای از تدابیر را به کار بستند که کارآمدی این اندیشه‌ها به مولفه‌های بسیاری بویژه زیرساخت در حوزه توسعه و بهسازی شبکه تولید و توزیع، فرهنگ مصرف بهینه، همراهی مردم و گردشگران وابسته می‌باشد.
در حوزه پر هزینه و زمان‌بر زیرساخت‌ها می‌توان گفت به قدر توان و نه نیاز، اقداماتی به ثمر نشست که آخرین آن افزایش 12 درصدی تولید آب در شهر قشم و رساندن توان تولید به 22 هزار و 500 مترمکعب آب در روز است. فرهنگ مصرف بهینه، اما از وضعیت چندان قابل تعریفی برخوردار نیست.
در باب «همراهی مردم و گردشگران» می‌توان مدعی شد، مردمان قشم بواسطه کمبود دائم آب، سازگاری و راهکارهای موثری را یافته و به کار بسته‌اند. اما آن دسته از گردشگرانی که با «شرایط آبی» جزیره قشم بی‌گانه‌اند و بعضا ارتباط شایسته‌ای با مصرف بهینه ندارند، می‌توانند با وجود حجم بالای مسافران در قشم «چالش آبی» جزیره را تشدید کنند که چنین نیز شد و شستشوی خودرو در کمپ پارک‌ها و بازو رها کردن شیر آب اماکن عمومی، از مصادیق عینی آن است.
با توجه به تامین آب اماکن عمومی، هتل‌ها، آشپزخانه‌ها و سایر اماکن توسط تانکرهای حمل آب رایگان در کنار آب لوله‌کشی، مشکل چندانی در این بخش به چشم نمی‌خورد. در بخش خانگی اما حتی در شهر قشم تا دلتان بخواهد با معضل کمبود و نبود آب مواجه‌ایم. این مهم بر مبنای تجربه سنوات قبل برای متولیان امر قابل پیش‌بینی است.
بر اساس برآوردها، افزایش مصرف در بخش خانگی دور از انتظار نبوده، هر چند بنابر دلایلی از حد انتظار نیز فراتر رفت. متولیان برای دستیابی به ارزیابی دقیق مناطق پرحجم و مصرف، طرحی برای ساماندهی خانه‌های استیجاری شبانه را پیش از تعطیلات پایان سال اجرایی کردند.
از مجرای اطلاعات حاصل از آن می‌توان علاوه بر مسائل امنیتی، خانه‌هایی که قصد پذیرش مسافران را دارند شناسایی کرده و بر اساس ظرفیت‌ها بستر لازم برای خدمات‌رسانی متناسب را فراهم آورد. اما متاسفانه این طرح در دهه اخیر هیچگاه مورد استقبال شهروندان قرار نگرفته است.
دیماه 1393 کمیته‌ای تحت عنوان «نظارت و ساماندهی واحدهای اقامتی» به منظور نظامندسازی خانه‌های استیجاری در ستاد سفر قشم ایجاد شد و پس از آن نیز هرساله طرح ساماندهی اجرا می شود که 10 سال ناکامی، ثمره اجرای این طرح به عنوان یکی از مهمترین نیازهای نوروزی قشم محسوب می‌شود.
هرچند متولیان تامین آب قشم از آمادگی لازم برای آبرسانی با تانکر برخوردار هستند، اما این مهم توان درمان زخم عمیق ایجاد شده در حوزه کمبود آب را ندارد و شهر قشم و حومه در دسترسی به آب مورد نیازش با چالش‌های اساسی مواجه است.
«مماشات»، عاملی مغفول مانده در چرخه تدابیر نوروزی است که تاثیر بسزایی در کمبود آب نوروز 1402 و بروز گلایه‌مندی و خشم مردم جزیره دارد. حلول ماه مبارک رمضان نیز که نیازمندی‌های خاص خود را در حوزه آب می‌طلبد و تقارن آن با بهار طبیعت بر حساسیت و لزوم دسترسی مردم به آب می‌افزاید. تامین آب از مخازن ذخیره هر چند یک نیاز است و توان جبران کامل کمبودها را نیز ندارد، در حوزه پدافند غیرعامل تاثیرات بسیاری دارد که نیازمند قلم زنی و واکاوی در مجالی دیگر می‌باشد.
بنابراین ستاد اجرایی خدمات سفر قشم باید بر مماشات با خانه‌های بی‌تفاوت به طرح ساماندهی خط بطلان بکشد و با قاطعیت نسبت به ساماندهی منازل مسکونی استیجاری اقدام کند. در این مسیر نباید از نظر دور داشت که این منازل حجم بالایی از اسکان مورد نیاز مسافران را تامین می‌کنند. لذا عبور از چالش تامین آب نوروزی قشم، نیازمند رفع موانع ساماندهی منازل استیجاری شبانه با تدبیری جامع و برخوردار از قابلیت اجرا در کنار شتاب‌ بخشی به توسعه زیرساخت‌ها است.