فرصت سوزی بزرگ چگونه شرکت های زیان ده دولتی منابع اقتصادی را هدر می دهند؟

ندای هرمزگان- دکتر ارزانی
شرکت‌های زامبی به شرکت‌هایی گفته می‌شود که به‌طور مداوم زیان‌ده هستند اما به لطف وام‌های ارزان، کمک‌های دولتی یا حمایت‌های مالی ویژه به فعالیت خود ادامه می‌دهند. این شرکت‌ها به‌طور معمول درآمد کافی برای پوشش هزینه‌های بهره وام‌های خود را ندارند و در نبود این حمایت‌ها، احتمالاً ورشکسته خواهند شد.با افزایش بدهی‌های این شرکت‌ها و کاهش بهره‌وری اقتصادی، اقتصاد کشورها با مشکلاتی همچون کاهش رشد، بهره‌وری پایین و هدررفت منابع مالی روبرو می‌شود. در این یادداشت به دلایل ایجاد این شرکت‌ها، پیامدهای ادامه حیات آن‌ها و راه‌حل‌های پیشنهادی برای حل این معضل می پردازم
دلایل بقای شرکت‌های زامبی
نرخ پایین بهره و سیاست‌های پولی انبساطی است بانک‌های مرکزی معمولاً با کاهش نرخ بهره تلاش می‌کنند رشد اقتصادی را تحریک کنند. این اقدام باعث می‌شود شرکت‌های ضعیف بتوانند وام‌های جدیدی دریافت کنند و بدهی‌های خود را تمدید کنند، بدون این که بهره‌وری واقعی افزایش یابد.
کمک‌های دولتی و سیاست‌های حمایتی است برخی دولت‌ها برای جلوگیری از افزایش نرخ بیکاری یا ورشکستگی‌های گسترده، از طریق یارانه‌ها، معافیت‌های مالیاتی یا خرید مستقیم بدهی‌ها، به شرکت‌های ضعیف کمک می‌کنند.
بانک‌های مردد در پذیرش زیان باعث مشکل می شوند .بانک‌ها معمولاً از اعلام رسمی نکول (ورشکستگی) شرکت‌های زامبی خودداری می‌کنند، زیرا در صورت انجام این کار، مجبور به شناسایی زیان در ترازنامه خود خواهند شد. این امر موجب می‌شود که بانک‌ها به این شرکت‌ها وام‌های جدید اعطا کنند تا از ورشکستگی آن‌ها جلوگیری شود. ساختار ناکارآمد و فساد اقتصادی نیز باعث می شود که در برخی کشورها، که شرکت‌های زامبی در بخش‌های دولتی یا شبه‌دولتی قرار دارند و به دلیل روابط سیاسی و نفوذ مدیران، همچنان حمایت‌های مالی دریافت می‌کنند.پیامدهای ادامه حیات شرکت‌های زامبی برای اقتصاد شامل کاهش بهره‌وری اقتصادی می شود این شرکت‌ها به دلیل استفاده ناکارآمد از منابع مالی، رشد اقتصادی را کند می‌کنند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های سالم را کاهش می‌دهند.
و باعث افزایش بدهی‌های دولت و بانک‌ها با حمایت از شرکت‌های زامبی موجب افزایش بدهی‌های عمومی و تضعیف نظام بانکی می‌شود هم چنین کاهش نوآوری و رقابت‌پذیری از عواقب آن است شرکت‌های زامبی با باقی ماندن در بازار، مانع ورود شرکت‌های نوآور و کارآمد می‌شوند و رقابت را مختل می‌کنند.اما راه درمان چیست؟
اصلاح سیاست‌های پولی و مالی اولین اقدام است باافزایش تدریجی نرخ بهره سیاست‌های پولی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که دریافت وام برای شرکت‌های ناکارآمد دشوارتر شود و فقط شرکت‌های با عملکرد قوی قادر به جذب منابع مالی باشند هم چنین قطع کمک‌های مالی به شرکت‌های ناکارآمد لازم است دولت‌ها باید سیاست‌های حمایتی را به‌صورت هدفمند طراحی کنند تا تنها کسب‌وکارهای دارای پتانسیل رشد از حمایت‌ها بهره‌مند شوند.
الزام بانک‌ها به شفاف‌سازی وضعیت بدهی‌ها نیز ضروری است بانک‌ها باید ملزم شوند که وام‌های غیرقابل وصول را در ترازنامه خود شناسایی و از ارائه وام‌های جدید به شرکت‌های زامبی خودداری کنند.
افزایش نظارت بر عملکرد بانک‌ها راهگشاست نهادهای نظارتی باید از اعطای وام‌های بدون پشتوانه به شرکت‌های زیان‌ده جلوگیری کنند.
و مهم ترین اقدام بهبود فضای کسب‌وکار و افزایش بهره‌وری است
با حمایت از شرکت‌های نوآور و بهره‌ور سیاست‌های اقتصادی باید در جهت تشویق سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای با بهره‌وری بالا و نوآورانه باشد با اصلاح قوانین ورشکستگی فرآیندهای قانونی باید به‌گونه‌ای اصلاح شوند که شرکت‌های ناکارآمد به‌راحتی تصفیه شوند و منابع مالی به شرکت‌های کارآمد منتقل گردد. مقابله با فساد و رانت اقتصادی نیز کلیدی است
باایجاد شفافیت در تخصیص منابع مالی دولت باید اطلاعات مربوط به کمک‌های مالی و وام‌های بانکی را شفاف‌سازی کند تا از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود.جلوگیری از نفوذ سیاسی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی سیاست‌گذاران نباید تحت تأثیر فشارهای سیاسی، منابع مالی را به شرکت‌های ناکارآمد اختصاص دهند.
شرکت‌های زامبی یکی از چالش‌های بزرگ اقتصاد دولتی هستند که باعث کاهش رشد، افزایش بدهی‌ها و کاهش رقابت‌پذیری در بازار می‌شوند. برای حل این مشکل، باید سیاست‌های پولی و مالی اصلاح شوند، نظارت بر بانک‌ها افزایش یابد، فضای کسب‌وکار بهبود یابد و با فساد اقتصادی مقابله شود. تنها از این طریق می‌توان منابع اقتصادی را به‌طور بهینه تخصیص داد و رشد اقتصادی مداوم را تضمین کرد.