ندای هرمزگان – زنیب نورالدینی
رامین آذر مهر پژوهشگر هرمزگانی اعلام کرد: براساس اعلام یونسکواز ۴۰ هزار زبان موجود در دنیا، الان فقط ۷ هزار زبان باقی مانده است و این وحشتناک است. زیرا گونه‌های زبان بیشتر از گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض انقراض قرار گرفته اند.این موضوع به اندازه‌ای مهم است که یونسکو روز ۲۱ فوریه برابر با ۲ اسفند را به عنوان روز جهانی زبان مادری نام گذاری کرده‌است.
به گزارش ندای هرمزگان، درنشست مناظره‌ای حفظ فرهنگ و هویت هرمزگان مطرح شد؛ آیا یادگیری زبان بندری و فارسی با هم منافاتی ندارد، آذرمهر گفت، اگر از زبان پاسداشت نشود، از بین می رود. نشست حفظ فرهنگ و هویت هرمزگان، با موضوع محوری آیا واداشتن کودکان به فارسی حرف زدن، گويش بندری را نابود نمی‌کند؟ مباحث جالب و قابل توجهی را بین مدعوین در نشست برانگیخت؛ از جمله اینکه یادگیری زبان بندری و فارسی با هم هیچ منافات و مشکلی پیش نمی آورد.
نخستین نشست حفظ فرهنگ و هویت هرمزگان، با موضوع محوری آیا واداشتن کودکان به فارسی حرف زدن، گويش بندری را نابود نمی‌کند؟ به دعوت و میزبانی مرکز اسناد تاریخی شهرداری بندرعباس و با حضور دغدغه مندان حوزه فرهنگ و ادبیات هرمزگان ، سفیران فرهنگی و مروجان فرهنگ بومی و علاقمندان به حفظ گویش بندری برگزار شد.
در این نشست،رئیس پژوهشکده و مرکز اسناد تاریخی شهرداری بندرعباس ضمن خیر مقدم، علت برگزاری و شكل‌گیری تفکر این جلسه مناظره‌ای را پرسش پر تکراری دانست که در محافل و مجالس اداری، رسمی، غیر رسمی، خانوادگی و … مطرح می‌شود که آیا واداشتن کودکان به فارسی حرف زدن، گويش بندری را نابود نمی‌کند؟
اسماعیل موحدی نژاد گفت: بنابراین حساسیت پیش آمده، تصمیم گرفتیم این موضوع را نه به صورت شخصی بلکه با حضور علاقه مندان و دغدغه مندان این حوزه برگزار کنیم و از منظر دیدگاه متخصصان، به این سوال پاسخ بدهیم.
وی در ادامه افزود؛ایدواریم که بتوانیم هرچند زودتر این میزگرد را تکرار کنیم و موضوعات مختلفی از جمله آیا بندری، زبان، گويش یا لهجه است؟ آیا نوع تکلم ما به زبان فارسی ممکن است به زبان های محلی آسیب بزند و … همه را به شکل مناظره‌ای تحلیل و بررسی کنیم.
وی تصریح کرد: این جمع دلسوز و دغدغه مند بدون دعوت نامه رسمی گرد هم آمده‌اند و با ذکر مثال به اهمیت زادگاه و گویش محلی تاکید کرد،زبان بندری به شدت رو به تغییر است، اما حذف نمی‌شود.
صاحب امتیاز و مدیر مسئول روزنامه ندای هرمزگان از قدیمی‌ترین نشریات استان نخست در پیش درآمدی عنوان کرد: در شرایطی هستیم که احساس می‌کنیم زبان ما در معرض خطر قرار گرفته است. من معتقدم: زبان مانند موجود زنده ایست بنا به شرایط در حال رشد و توسعه است. بنابراین با شرایط اجتماعی و تاریخی تغییر می‌کند و خودش را با هر وضعیتی مطابقت می‌دهد و این نشان از سرزندگی زبان است. کما اینکه حتی همین زبان امروزی که الان با آن گفت‌وگو می‌کنیم شکل تغییر یافته‌ای از زبان‌های گذشته است. بنابراین زبان زنده، توانایی تغییرات دارد و باید تغییر کند و ضرورت دارد که رشد کند تا به حیات خود ادامه بدهد وگرنه از بین خواهد رفت.
غلامحسین عطایی افزود: ریشه زبان بندری از زبان مادری خود که همان فارسی است تغذیه می کند و کنش و واکنش های برهمدیگر دارند. زبان محلی ما نیز مانند زبان فارسی، ریشه و پیشینه دارد به همین سبب از دوران باستان تا کنون در همه شرایط خودش را حفظ کرده است. ما بیش از ۱۰۰ سال زیر پوشش پرتغالی‌ها بودیم، اما زبان مان به لحاظ پیوستگی با زبان پارسی کوچکترین تغییری نکرد، زیرا ریشه در زبان قدرتمند پارسی دارد.
این روزنامه نگار هرمزگانی ادامه داد: اگر به نقشه جهان دقت کنیم متوجه خواهیم شد که کشورهایی که مستعمره انگلیس یا فرانسوی‌ها بوده‌اند، هر جا که زبان ریشه دار نبوده است به انگلیسی و فرانسوی تغییر پیدا کرده است. در همین راستا اعراب به ایران و مصر حمله کردند، زبان مصری‌ها ریشه‌دار نبود و عربی شد، اما زبان ایران، فارسی ماند، فقط بعضی واژگان را پذیرفت که پذیرفت آنها را فارسی کرد، اما مردم ایران تغییر نکرد.
وی ادامه داد: در زیست بیش از یک قرن با پرتغالی‌ها، با توجه به اینکه زبان ما آبشخورش از زبان فارسی است، تحولی متحمل نشد. از این نظر اگر بر ریشه اصلی نگاه کنیم، تغیر زبان بندری از نگاه من جای نگرانی نیست.
او همچنین گفت: گویش‌ها عموما زبان‌ها هستند. با تغییرات شرایط جغرافیایی، تحولات تکنولوژی و علم، دستخوش تغییر می شوند. بعضی از کلمات ناگزیر دچار تغییر می‌شوند مانند: چلودونی(اجاق سنتی) حالا که گاز صفحه‌ای آمده است کاربردی ندارد و حذف می‌شود، البته نگهداری و ضبط و ثبت کلمات محلی که در معر فراموشی قرار دارد باید توسط محققین این حوزه جمع آوری شود و برای آنها کاربرد دارد تا در فرهنگ واژگان ثبت و ضبط کنند.
این معلم بازنشسته با تاکید بر دو حرف (خو و گو)اضافه کرد: در زبان بندری این دو واژه کاربرد فراوانی دارد. مثل: گوسک(گسک)(گوساله)، گوک – (قورباغه) و… هنوز در روستاهای ما کاربرد دارد. وی همچنین از تغییر و تحولات زبان دری افغانستان گفت و افزود: زبان بندری با توجه به مهاجر پذیری، تجمع خرده فرهنگ ها در بندرعباس، ازدواج ها و … به شدت رو به تغییر است؛ اما حذف نمی‌شود.
