ندای هرمزگان – دکتر صمیم ارزانی
در آب های فیروزه ای خلیج فارس، جایی که آفتاب روی موجها رقصی از نور می آفریند، جزیره هرمز و سواحل هرمزگان نه تنها با خاک سرخ افسانه ای اش، که با دنیای شگفت انگیز زیر آب هایش نفس می کشد. اما این روزها، نفسِ صخره های مرجانی، این جنگل های زیردریایی خلیج فارس، به شماره افتاده است؛ گرمایش زمین، صید بی رویه، و آلودگی های انسانی، رنگ زندگی را از این اکوسیستم های بی مانند ربوده است. در این میان، شاید پاسخ پرسش نجات مرجان ها نه روی زمین، که در اعماق دریا و در دل کشتی های فرسوده ای نهفته باشد که روزگاری روی آب ها سفر میکردند.
استرالیا سالهاست با ایدهای خلاقانه، کشتی های از رده خارج شده را پس از پاکسازی کامل از آلاینده ها، به اعماق دریا میفرستد تا به «آسمان خراشهایی برای مرجانها» تبدیل شوند. این کشتی ها، خیلی زود میزبان مرجان های جوان، ماهی های رنگارنگ، و حتی گونه های نادر دریایی میشوند و در عین حال، به نقطه ی کانونی برای جذب گردشگران وغواصان بدل میگردند. تجربه ای که هرمزگان می تواند با الهام از آن، همزمان هم طبیعت را التیام بخشد، هم گردشگری پایدار را رونق دهد.
خلیج فارس، با گرمی آب هایش، یکی از حساس ترین زیستگاه های مرجانی جهان است. غرق کردن کشتی های فرسوده در مناطق ازپیش تعیین شده – دور از زیستگاه های طبیعی مرجانها و مسیر رفت و آمد کشتی ها– می تواند پایه های محکمی برای رشد دوباره ی این جانداران باشد. بدنه ی کشتی ها، به مرور زمان، با لایهای از موجودات ریز دریایی پوشیده میشود که مرجانها با اطمینان روی آن سکنی میگزینند. این فرآیند، نه تنها زیستگاههای ازدس ترفته را بازمی آفریند، بلکه فشار گردشگری از روی صخره های طبیعی را کم
میکند.
اما جادوی این طرح تنها به احیای طبیعت محدود نمیشود. تصور کنید غواصان از سراسر جهان به سواحل هرمزگان بیایند تا میان کشتیهای غرق شده ی پوشیده از مرجان های نارنجی و صورتی شنا کنند؛ کشتی هایی که هر یک داستانی از گذشتهه ای دور را در دل خود نگه داشته اند. این طرح میتواند هرمزگان را به یکی از ده مقصد برتر غواصی جهان تبدیل کند؛ همانگونه که «دیواره ی بزرگ مرجانی» استرالیا را به بهشتی برای غواصان بدل کرده است. درآمدزایی از طریق گردشگری مسئولانه، اشتغال زایی برای جامعه ی محلی به عنوان راهنماهای غواصی، و حتی جذب سرمایهگذاری برای ساخت اقامتگاههای سبز، تنها بخشی از پیامدهای اقتصادی این ایده
است.
با این حال، کلید موفقیت این پروژه، در اجرای علمی و همدلی با دریاست. پیش از غرق هر کشتی، مطالعات دقیق زیست محیطی برای انتخاب مکان مناسب – بدون آسیب به مسیرهای مهاجرت آبزیان یا زیستگاه های موجود – ضروری است. پاکسازی کامل کشتی ها از سوخت، روغن، و مواد شیمیایی، گامی حیاتی است. علاوه بر این، آموزش جامعه ی محلی برای حفاظت از این میراث زیرآبی و جلوگیری از آسیب های گردشگری، باید در اولویت باشد.
هرمزگان، با ترکیب خاک سرخ و دریای نیلگون، همواره نماد پیوند زمین و آب بوده است. حالا وقت آن است که با تبدیل کشتیهای فرسوده به باغهای مرجانی، این پیوند را به «امیدی برای تولد دوباره ی دریا» تبدیل کنیم. این طرح نه یک رویا، که تجربه ای عملی است که در استرالیا و مصر جواب داده است، و گامی بلند برای نشان دادن مسئولیت پذیری ایران در حفظ محیط زیست جهانی است.
آینده ی هرمزگان میتواند درخشان تر از همیشه باشد؛ آینده ای که در آن، زنگار کشتی های قدیمی زیر انبوهی از مرجان های جوان پنهان میشود و غواصان به جای شکار عکس از مرجانهای مُرده، شاهد تولد زندگی در اعماق آب هستند. این دگرگونی، اما، تنها زمانی ممکن است که همه باور کنیم حفاظت از دریا، نه هزینه، که سرمایه گذاری برای فردایی سودمند است.
