ندای هرمزگان – دکتر صمیم ارزانی
در سکوت شب‌های جنوب، جایی که جاده‌ها در دل کویر و کوه، سایه‌وار امتداد می‌یابند و چراغ خودروها تنها منبع روشنایی‌اند، گاه حادثه‌ای رخ می‌دهد که نه‌تنها جان انسانی را می‌گیرد، بلکه زخم عمیقی بر وجدان عمومی برجای می‌گذارد. بار دیگر، شهرستان جاسک شاهد مرگی تلخ بود؛ جوانی در برخورد با شتری رهاشده جان باخت. فاجعه‌ای که در میان اخبار روزمره، ممکن است به‌سادگی فراموش شود، اما درد آن برای خانواده داغدار، هرگز.
تصادف با شتر در جاده‌های جنوبی کشور، به‌ویژه در استان هرمزگان، دیگر اتفاقی نادر یا تصادفی نیست؛ به بحرانی بدل شده که سال‌هاست مسئولان در قبال آن سکوت کرده‌اند. نبود نظارت مؤثر بر تردد دام در حاشیه جاده‌ها، ضعف در تعیین مناطق چرا ممنوع، و کوتاهی در الزام مالکان به مراقبت و همراهی با شترها، این مسیرها را به میدان مین متحرک تبدیل کرده
است.
این شترها، که اغلب بدون ساربان یا نشانی از مالک، در گستره دشت و بیابان رها می‌شوند، هنگام شب—که دید رانندگان به‌شدت کاهش می‌یابد—به‌راحتی وارد جاده می‌شوند و در تاریکی، چون سایه‌ای مرگبار سر راه خودروها سبز می‌شوند. در این میان، راننده بی‌خبر که با سرعت مجاز در حرکت است، مجالی برای واکنش ندارد؛ و نتیجه، فاجعه‌ای است که گاه نه تنها جان راننده، بلکه سرنشینان بی‌گناه دیگر را نیز می‌گیرد.
ماجرا تنها به خطرات فیزیکی محدود نمی‌شود؛ پشت پرده این وقایع، مسأله‌ای جدی‌تر نهفته است: ترک فعل مقامات مسئول. قانون به‌روشنی وظایفی را برای نهادهای مختلف از جمله اداره دامپزشکی، راهداری، نیروی انتظامی، بخشداری‌ها و فرمانداری‌ها مشخص کرده است. اما سال‌ها بی‌توجهی، عدم تعیین چارچوب روشن برای چراگاه‌ها، نبود سامانه شناسایی دام، و بی‌تفاوتی نسبت به هشدارهای مکرر مردم، نتیجه‌ای جز تکرار این مرگ‌های خاموش نداشته است.
حال که یک بار دیگر قربانی گرفته‌ایم، وقت آن رسیده که دادستانی به‌عنوان مدعی‌العموم، با جدیت وارد عمل شود. باید مالکان شترهایی که بدون مراقبت در حاشیه یا سطح جاده‌ها رها شده‌اند، احضار و پاسخ‌گو شوند. توقیف قانونی این شترها نه تنها اقدامی در جهت پیشگیری از فاجعه‌های بیشتر است، بلکه باید به یک پیام هشدارآمیز برای همه دامداران تبدیل شود.
پیشنهاد روشن است: شترهایی که به‌صورت غیرمجاز در جاده‌ها رها می‌شوند، باید توقیف، ذبح بهداشتی، و گوشت آن‌ها با نظارت مراجع ذی‌ربط، میان مددجویان بهزیستی، کمیته امداد، و با پهپاد های توانایی دید در شب جاده ها رصد شوند . این اقدام، هم یک راه‌حل عملی برای کاهش ریسک‌های بعدی است و هم پاسخی به وجدان اجتماعی؛ که چرا از دل یک خطای انسانی، دست‌کم بتوان خیری به جامعه رساند.
هم‌زمان، باید برای این مسئله راهکارهای ساختاری تعریف شود:
نصب تابلوهای هشدار در مناطق حادثه‌خیز
ایجاد فنس‌کشی یا کانال در اطراف جاده‌ها در مناطق پرخطر
استفاده از سامانه‌های الکترونیکی برای ردیابی دام‌ها
الزام قانونی به همراه داشتن ساربان یا وسیله کنترلی برای شترها
و البته مهم‌تر از همه، فرهنگ‌سازی در بین جوامع محلی درباره خطرات چرای آزاد شترها در مجاورت جاده‌های اصلی.
در نهایت، باید بپذیریم که جاده‌ها فقط مسیر عبور خودرو نیستند؛ بلکه مرز زندگی و مرگ‌اند. اگر حرمت این مرزها شکسته شود، اگر سهل‌انگاری به‌جای مسئولیت‌پذیری بنشیند، و اگر قانون به‌جای اجرا، به بایگانی سپرده شود، فردا دوباره خبر می‌خوانیم: تصادف با شتر در فلان جاده، جان یک نفر دیگر را گرفت.
و دیگر دیر خواهد بود.
