اختصاصی ندای هرمزگان-دکتر صمیم ارزانی
در میان شلوغی خیابان ها و هیاهوی روزمره گاهی یک سازه هنری بی صدا در گوشه ای از شهر قد علم می کند و نگاه ها را به خود خیره می سازد. تندیس ها و مجسمه های شهری تنها تکه هایی از فلز یا سنگ نیستند؛آنها نگهبانان خاموش حافظه جمعی اند پلی میان گذشته و حال و آیینه ای که هویت و روح یک منطقه را به نمایش می گذارند اهمیت این آثار فراتر از زیبایی شناسی صرف است آنها وقتی با فرهنگ و جغرافیای منطقه ای همخوانی داشته باشند به عناصری زنده تبدیل می شوند که نه تنها فضای شهر را انسان محور می کنند بلکه در بافت خاطرات ساکنان آن نیز ریشه می دوانند فرهنگ هر منطقه مانند اثرانگشتی بی همتا است که با تاریخ اسطوره ها ارزش ها و حتی طبیعت آن گره خورده وقتی تندیسی در خیابان یا میدانی نصب می شود باید بتواند با این اثر انگشت همساز باشد مجسمه یک قهرمان محلی در قلب روستایی کوهستانی یا تندیسی الهام گرفته از افسانه های بومی در مرکز شهری تاریخی تنها با تکیه بر همین انطباق است که معنای واقعی خود را پیدا می کند چنین آثاری وقتی از دل فرهنگ بومی برمی خیزند به نمادی تبدیل می شوند که مردم با آن احساس تعلق می کنند گویی بخشی از وجود خود را در آن می بینند برعکس نصب اثری بی ارتباط با پیشینه منطقه حتی اگر ازلحاظ هنری بی نظیر باشد مانند قطعه ای نامربوط از پازلی بزرگ خواهد بود که نه تنها مخاطب را به خود جذب نمی کند بلکه به مرور به عنصری بی هویت و فراموش شدنی تبدیل می شود زیبایی فضای شهری نیز در گرو همین هماهنگی است شهرها تنها مجموعه ای از ساختمان ها و خیابان ها نیستند بلکه بستری برای زندگی و تعامل اند تندیس هایی که با ظرافت و آگاهی در این فضا جای گرفته اند می توانند حس تعلق خاطر را تقویت کنند مکانی خاطره انگیز خلق کنند و حتی هویت یک محله را بازتعریف نمایند تصور کنید میدانی قدیمی را که سال هاست قلب تپنده شهر است وجود تندیسی که روایتگر داستان شکل گیری آن میدان یا یادآور شخصیتی اثرگذار در تاریخ محله است به آن مکان عمق و گرمایی انسانی می بخشد. این همان نقشی است که هنر عمومی باید ایفا کند تبدیل فضاهای بی صدا به مکان هایی که حرف می زنند پرسش مطرح می کنند و روایت های مشترک را زنده نگه می دارند بااینحال خلق چنین آثاری نیازمند همراهی و درک متقابل است گاهی شاهدیم که طرح هایی هرچند زیبا، اما بدون درنظرگرفتن بافت فرهنگی منطقه اجرا میشوند و ب هجای ایجاد همدلی، شکافی میان اثر و مخاطب به وجود می آورند.
اینجاست که نقش مشاوران محلی، تاریخ دانان و حتی گفت وگو با جامعه اهمیت پیدا می کند. تندیس موفق، نه در کارگاه یک هنرمند، که در میانه گفت وگوی خلاقانه میان هنر، تاریخ و خواست مردم شکل می گیرد. در پایان، شاید بتوان گفت تندیس های شهری زمانی به غنای فضای عمومی کمک می کنند که از تقلید صرف از الگوهای جهانی فاصله بگیرند و به صدای خاص هر منطقه تبدیل شوند. این آثار، وقتی با فرهنگ بومی عجین می شوند، نه فقط زیبایی که «معنا» را به شهرها هدیه می دهند.
آنها به ما یادآور می شوند که شهر، خانه ای بزرگ است و این خانه آنگاه جای زندگی می شود که هر گوشه اش روایتی آشنا، زنده و اصیل را در خود جای داده باشد.
و در نهایت همانگونه که آنتونی کارو مجسمه ساز شهیر می گوید:مجسمه ها نباید فقط به عنوان اشیا یی زیبا در فضای عمومی قرار بگیرند،بلکه باید به فضا معنا بدهند و با مخاطبانشان ارتباط برقرار کنند.
