هفت آرزوی ایرانیان بر سفره نوروزی

ندای هرمزگان-دکتر ارزانی
نوروز جشن کهن ایرانیان، با آیین ها و نمادهایی همراه است که هر یک روایتی از پیوند انسان با طبیعت و امید به زندگی بهتر را بازمی گویند در میان این سنت ها سفره هفت سین جایگاهی ویژه دارد گردهمایی هفت شی که با حرف سین آغاز می شوند نه تنها زیبایی بصری که عمقی فلسفی و نمادین در خود نهفته است این سفره که ریشه در باورهای کهن و اساطیر ایران باستان دارد، بازتاب دهنده مفاهیمی چون زایش، برکت، سلامتی، و هماهنگی با جهان است.
هفت، عددی مقدس در فرهنگ ایرانی، نماد کمال و تقدس است و هر «سین» بر سفره، گویای آرزویی برای سال نو است. «سبزه» نماد زایش و رویش است جوانه های گندم یا عدس که از پیش می رویند، یادآور چرخه ی بی پایان زندگی و امید به آینده ای سرسبز. «سمنو» با شیرینی و قوام خود، نماد قدرت و برکت است؛ حاصل جوانه ی گندم که در فرایندی طولانی پخته میشود، نشان صبر و زحمتی است که ثمره اش شیرینی و فراوانی است. «سنجد» با عطر و شکوفه هایش، نماد عشق و محبت است؛ گونه ای از درختان مقدس که در افسانه ها، پرشکوه ترین احساسات انسانی را یادآور میشود.
«سیر» که در باورهای عامیانه، دافع چشم زخم دانسته میشود، نماد تندرستی و پاکیزگی است. «سیب» با رنگ سرخ و طعم گوارایش، نماد زیبایی و سلامتی است و گاه به اسطوره ی «مادری» اشاره دارد که جان را از گزند حفظ میکند. «سماق» با رنگ سرخ و طعم گس، نماد طلوع خورشید و شکیبایی است؛ گونه ای از ادویه که به زندگی، رنگ و طعم میبخشد. «سرکه» نیز نماد پذیرش گذر زمان و تسلیم در برابر تقدیر است؛ یادآور آنکه زندگی، آمیزه ای از شیرینی و تلخی است و باید با حکمت پذیرفته شود.
بر این هفت، گاه نمادهای دیگری می افزایند: آیینه، روشنایی خرد را نمایان میکند؛ شمع، فروغ امید و روشنگری است؛ تخم مرغ، نماد زایش و سکه، آرزوی فراوانی را در خود دارد. این ترکیب، جهانی کوچک از آرمان های انسانی است؛ از سلامت تا عشق، از صبر تا ثروت، همه در گستره ای نمادین گرد هم می آیند.
سفره هفت سین، تنها مجموعه ای از اشیا نیست؛ آیینی است که نسلهاست خاطره ها و آرزوها را در خود جای داده. هنگام تحویل سال، خانواده ها گرد آن می نشینند تا با یادآوری این نمادها، دل به زندگی تازه بسپارند. فلسفه ی این سفره، درهم تنیدگی انسان با طبیعت و باور به «گردش زمان» است؛ همان گونه که سبزه از خاک میروید، انسان نیز میتواند با امید، از خاکستر روزهای سرد، بهاری نو بسازد.