اختصاصی ندای هرمزگان- دکتر صمیم ارزانی
موسیقی ای برای ثبت در حافظه جهان،چرا لیوا سزاوار ثبت یونسکو است؟
در ساحل گرم خلیج فارس، هنگامی که صدای طبل ها به آسمان می رسد پای «لیوا» در میان است. این هنر اصیل که ترکیبی از موسیقی و رقص است، قرن هاست قلب جشن ها عروسی ها و مناسبت های فرهنگی مردمان این منطقه را به تپش می اندازد. لیوا تنها یک اجرای هنری نیست روایتی زنده از تاریخ، هویت و اشتراکات فرهنگی است که نسل هاست سینه به سینه منتقل می شود.
ریشه های لیوا را باید در آمیختگی فرهنگ های گوناگون جستجو کرد. برخی پژوهش ها نشان می دهند ردپای تأثیرات آفریقای شرقی، به ویژه از طریق مهاجرت و تجارت تاریخی با سواحل زنگبار، در ریتم های پرجنب وجوش و سازهای کوبه ای لیوا دیده میشود. از سوی دیگر، بستر محلی خلیج فارس و سنت های این دیار نیز در شکل گیری این هنر نقش داشته اند.
اما امروز، لیوا مانند بسیاری از میراث های ناملموس، در معرض فراموشی است. پیشرفت های سریع شهری، تغییر سبک زندگی و گرایش نسل جوان به فرهنگ های جهانی، سبب کمرنگ شدن نقش این هنر در جامعه شده است. بسیاری از استادان قدیمی لیوا به دلیل سن بالا دیگر نمی توانند به آموزش ادامه دهند، و جای خالی برنامه های منسجم برای انتقال این دانش به چشم میآید.
اینجاست که ضرورت ثبت ملی و لیوا آشکار میشود. ثبت این هنر در فهرست میراث ملی، نه تنها گامی برای شناسایی رسمی آن است، بلکه امکان اختصاص بودجه، برگزاری کارگاه های آموزشی و ترویج آن در رسانه ها را فراهم میکند. مهمتر از آن، پیشنهاد ثبت لیوا در فهرست میراث ناملموس یونسکو می تواند توجه جهانیان را به اهمیت این هنر جلب کند. پرونده هایی مانند «فلامنکو»ی اسپانیا یا «تنگو»ی آرژانتین نشان داده اند که چنین اقدامی چگونه به احیای هنرهای محلی و جذب گردشگر فرهنگی منجر میشود.
برای تحقق این هدف، همکاری نهادهای دولتی، جامعه محلی و هنرمندان ضروری است. تهیه مستندهای تصویری از اجراهای اصیل، ثبت تاریخ شفاهی از زبان پیشکسوتان و ، از جمله اقدامات عملی است. همچنین، گنجاندن آموزش این هنر در برنامه های آموزش موسیقی دانشگاه ها میتواند نسل جدید را با ارزش های آن آشتی دهد.
لیوا بیش از یک رقص و آواز است؛ زمرد درخشانی از تمدن خلیج فارس است که ثبت آن، پیامی به جهان است: فرهنگ های محلی، حتی در عصر جهانی شدن، می توانند زنده بمانند و الهامبخش نسلهای آینده باشند. حمایت از لیوا، حمایت از تنوع فرهنگی بشریت است. آیا زمان آن نرسیده که این میراث باشکوه، جایگاه شایسته خود را در حافظه جهانی بیابد؟
