ندای هرمزگان- دکتر صمیم ارزانی
انقراض گونه های جانوری یکی از بحران های زیست محیطی عصر حاضر است اما داستان موفقیت آمیز نجات کرگدن سفید شمالی در آفریقا نشان می دهد که حتی در تاریک ترین شرایط امید به بازگرداندن حیات وجود دارد. این پروژه با استفاده از فناوری های پیشرفته زیستی و همکاری جهانی مسیری نوین برای حفاظت از گونه های در معرض خطر مانند یوزپلنگ ایرانی ترسیم کرده است. کرگدن های سفید شمالی تا چندی پیش تنها دو فرد ماده داشتند و انقراضشان قطعی به نظر می رسید. اما دانشمندان با ذخیره سازی ژنتیکی و انجام لقاح مصنوعی و مشارکت بین المللی موفق شدند توله های جدیدی را به جمعیت این گونه اضافه کنند. این دستاورد نه تنها تنوع ژنتیکی را بهبود بخشید، بلکه ثابت کرد که علم می تواند مرزهای ناامیدی را درنوردد.
اکنون نوبت یوزپلنگ ایرانی است گربه ای با کمتر از ۵۰ فرد باقیمانده در طبیعت که به سرعت به سوی نابودی پیش می رود. کاهش شدید تنوع ژنتیکی، تخریب زیستگاه ها، تصادفات جاده ای و شکار غیرقانونی طعمه های این گونه بقای آن را تا یک دهه آینده ناممکن می کند با این حال، تجربه کرگدن های سفید آفریقا راه کارهایی عملی ارائه می دهد ایجاد بانک ژنوم حیات وحش ملی با همکاری بین المللی برای ذخیره نمونه های DNA یوزها، توسعه فناوری های تولیدمثل کمکی مانند لقاح مصنوعی، احیای کریدورهای طبیعی برای اتصال زیستگاه های پراکنده، و جلب مشارکت جوامع محلی از طریق آموزش و اکوتوریسم، گام های کلیدی هستند.
البته چالش هایی جدی بر سر این راه وجود دارد. محدودیت های فناوری نیازمند سرمایه گذاری در پژوهش و تربیت نیروهای متخصص است. هم چنین همکاری با نهادهای جهانی مانند اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) نیز کمک کننده است. تأمین مالی پروژه ها نیز می تواند با ترکیبی از حمایت دولتی، مشارکت بخش خصوصی و کمک های بین المللی محقق شود. همانطور که کرگدن سفید آفریقا از مرز انقراض بازگشت یوزپلنگ ایرانی نیز می تواند به نماد پیروزی علم و اراده جمعی تبدیل شود. این مأموریت نیازمند سرعت عمل است هر تأخیری شانس بقای این گونه را کاهش می دهد. به گفته دکتر جان لوک، محقق پروژه کرگدن ها (انقراض پایان راه نیست انتخاب ماست.)
برای نجات یوزپلنگ ایرانی، ایجاد پلتفرم های دیجیتال جهت رصد دقیق جمعیت، راه اندازی کمپین های جهانی با مشارکت چهره های شناخت هشده، و اختصاص روز ملی به حفاظت از این گونه، می تواند افکار عمومی را بسیج کند. داستان کرگدن سفید آفریقا به ما می آموزد که حتی در سخت ترین شرایط، همکاری علم و انسانیت می تواند معجزه بیافریند. اکنون زمان آن است که این درس را به یوزپلنگ ایرانی تعمیم دهیم؛ گربه ای که نه تنها میراث ایران، بلکه گنجینه ای برای تمام بشریت است.
