سوغات مرگبار!

دکتر صمیم ارزانی

جزیره هرمز، این رنگین کمان خلیج فارس، با خاک سرخ خیره کننده اش همواره شگفتی طبیعت‌دوستان و مسافران را برانگیخته است. این جزیره نه‌تنها به‌واسطه‌ی طبیعت بکر ، بلکه به دلیل اهمیت زیست‌محیطی و اکوسیستم حساسش، نیازمند توجه ویژه‌ای از سوی همگان است. با این حال، سال‌هاست که پدیده‌ای نگران‌کننده در حال رخ دادن است؛ مسافرانی که از زیبایی‌های این جزیره حیرت‌زده می‌شوند، تکه‌هایی از خاک آن را به عنوان سوغات با خود می‌برند، غافل از اینکه این کار نه‌تنها به تدریج باعث از بین رفتن این میراث طبیعی می‌شود، بلکه تعادل زیست‌محیطی منطقه را نیز بر هم می‌زند.
خاک جزیره هرمز که غنی از اکسید آهن و دارای رنگ‌های مسحورکننده‌ای است، بخشی از هویت طبیعی این منطقه به شمار می‌آید. این خاک که در صنایع دستی، نقاشی، و حتی پخت غذاهای محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد، حاصل فرایندهای زمین‌شناسی میلیون‌ها ساله است، اما برداشت غیرمسئولانه و مداوم آن، چه از سوی مسافران ناآگاه و چه توسط سودجویانی که خاک را به فروش می‌رسانند، در حال نابود کردن تدریجی یکی از بی مانند ترین جلوه‌های طبیعی کشور است.
مشکل به همین‌جا ختم نمی‌شود. با برداشته شدن خاک از سطح جزیره، لایه‌های زیرین در معرض فرسایش سریع‌تر قرار می‌گیرند .
این موضوع تنها دغدغه‌ی دوستداران محیط‌زیست نیست، بلکه مسئله‌ای است که مستقیماً به معیشت و آینده‌ی مردم محلی نیز مرتبط است. گردشگری پایدار، که بر پایه‌ی حفظ منابع طبیعی و فرهنگی استوار است، می‌تواند منبع درآمدی ماندگار برای مردم بومی باشد. اما اگر خاک جزیره از بین برود، جذابیت‌های آن نیز کاهش خواهد یافت و در نهایت، گردشگری که می‌توانست به نفع مردم محلی باشد، به ضد خود تبدیل خواهد شد.
در این میان، نقش مسئولان و مردم بومی در آگاه‌سازی و محافظت از جزیره هرمز حیاتی است. لازم است تدابیر جدی برای جلوگیری از برداشت غیرقانونی خاک اتخاذ شود، از جمله افزایش نظارت، وضع قوانین بازدارنده و مهم‌تر از همه، فرهنگ‌سازی میان مسافران و نصب تابلوهای هشدار . گردشگران باید درک کنند که زیبایی هرمز در بودن و دست‌نخورده ماندن خاک‌هایش است، نه در حمل آن به خانه. مردم محلی نیز می‌توانند نقش مهمی در آگاه‌سازی و جلوگیری از این روند ایفا کنند، چرا که آنان نخستین و مهم‌ترین نگهبانان این گنجینه‌ی طبیعی هستند.
جزیره هرمز میراثی است که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود. این وظیفه‌ی همگانی ماست که نه‌تنها از تخریب آن جلوگیری کنیم، بلکه با ترویج فرهنگ احترام به طبیعت، از این سرمایه‌ی ارزشمند پاسداری کنیم. حفاظت از هرمز، حفاظت از بخشی از هویت طبیعی و فرهنگی ایران است.