گردآوری: کاظم گلخنی
آخرین ولایت ساحلی فارس، دارابجرد است که ساحلی کوتاه در شرق ایالت فارس و در مرز کرمان داشت. در این ناحیه نیز بنادر و لنگرگاه هایی به چشم می خورد که البته همانند دیگر بنادر فارس، حایز اهمیت نبودند. در ادامه به آنها اشاره میشود.
سورو
از جمله لنگرگاه های ولایت دارابجرد میتوان به شهر سورو اشاره کرد. یک راه تجارتی که از شمال به سمت دریا میرفت و از شهرهایی، مثل تارم، عبور می کرد، به این بندر میرسید. سورو در مقابل جزیره هرموز و در ساحل دریا واقع میشد. حمدالله مستوفی آن را توسَر نامیده اما به گفته او نمی توان اعتماد کرد.
سورو دهکده ای بود که صیادان بسیاری در آن می زیستند و مسجدی هم نداشت و آب شرب شهر از چاه هایی واقع در کوه های مجاور شهر تامین میگردید. مقدسی که سورو را شهری کوچک در مرز کرمان دانسته، از ارتباط تجاری آن با عمان هم سخن گفته است.
لنگرگاه دیگر این ناحیه در جنوب شهر یزد خواست واقع بوده و لار نامیده می شده است. جغرافی نویسان مسلمان قبل از مستوفی، از این بندر نام نبرده اند (فقط یاقوت از جزیره ای بزرگ به این نام یاد نموده که بین سیراف و کیش قرار داشته و صیادان مروارید در آن به سر میبردند.
او در قرن هشتم هجری، لار را ولایتی نزدیک دریا توصیف کرده که اغلب مردمش تاجرپیشه بودند و بدین منظور به سفرهای دریایی و خشکی میپرداختند. محصولات کشاورزی اندکی، مثل غلات و خرما به عمل میآمد.
ابن بطوطه، جهانگرد مغربی که در همین دوران، لار را دیده، از آنجا به «محلی بزرگ و دارای باغهای بسیار و بازارهای نیکو» تعبیر کرده است.
در اواخر قرن هشتم هجری و در ایام سلطنت شاه شجاع از خاندان آل مظفر و نیز در دوره تیموریان، این شهر ضراب خانه ای داشت. این امر، حاکی از آن است که لار در این زمان، شهری بزرگ و حایز اهمیت به شمار میرفت.
