بایدها و نبایدهای انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به 3 استان

ندای هرمزگان – مرضیه دشتی
اواخر آبان ماه امسال بود که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از انتقال آب از خلیج فارس و عمان به سه استان خبر داد و گفت: کشور به لحاظ آبی در شرایطی است که باید انتقال آب صورت گیرد.
به گزارش ندای هرمزگان، علی سلاجقه در این ارتباط افزود: مسئله‌ای که همیشه مورد انتقاد ما بود، انتقال آب درون حوضه کشوری بود، اما مسئله مهم انتقال آب از منابع اقیانوسی و دریایی است و کشور ما در شرایطی قرار دارد که این کار باید انجام شود.
وی ضمن بیان اینکه کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌ صورت مطلوب از این منابع استفاده می‌کنند، اظهارکرد: متاسفانه پسماندهایی وارد آب می‌ شود و هم خلیج فارس و هم عمان را دچار مشکل می‌کند. ما بحث انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به داخل کشور به‌خصوص به سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و تا حدودی خراسان جنوبی را داریم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه انتقال آب، بیشتر از دریای عمان انجام خواهد شد، گفت: کیفیت آب عمان نسبت به خلیج فارس تقریبا شرایط مناسب‌تری دارد و هزینه‌ها کاهش‌می‌یابد البته از جنبه‌های شاخص‌های محیط زیستی نیز موضوع را بررسی می‌کنیم تا برای بوم زیست اتفاقی نیفتد.
به همین منظور مزایا و معایب طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس و همچنین آسیب های جدی پساب های تولیدی از دستگاه‌ های آب شیرین کن به محیط زیست، طی گفت و گویی با دکتر مریم احسان پور رییس اداره محیط زیست دریایی استان هرمزگان مورد بررسی قرار گرفت.
رییس اداره محیط زیست دریایی استان هرمزگان نیز در ارتباط با این موضوع بیان کرد: طرح انتقال آب از درياي عمان (در سواحل شهرستان چابهار) براي مصرف آشاميدني و صنعتي به استان سيستان و بلوچستان و انتقال آب خليج ‌فارس به استان‌های كرمان، خراسان جنوبی و خراسان رضوي پيش ‌بينی شده است كه از سال ها پيش مطرح شده بود، عمليات اجرايی آن نهايتا از اواخر سال گذشته آغاز و مقرر گرديده است تا حدود سال 1405 به بهره برداری برسد.
مریم احسان پور در گفت و گو با خبرنگار ندای هرمزگان افزود: در حال حاضر اين طرح به طول 1510 كيلومتر و توليد بيش از200ميليون مترمكعب آب شيرين در سال، برای مصارف بخش های صنعت و آشاميدنی 3 استان مذكور، بزرگ ترين طرح نمک زدايی آب دريا در كشور است.
وی خاطرنشان کرد: با عنايت به آسيب پذير بودن، حساسيت هاي زيستگاهي و تنوع زيستي خليج فارس به ويژه به دليل عمق كم (متوسط عمق 35 متر) و نيمه بسته بودن اين خليج، مقرر گرديده است طرح هاي بزرگ نمک زدايی برای انتقال بين حوضه ای، عمدتا از طريق دريای عمان كه داراي عمق تا 3000 متر بوده و به طور مستقيم به اقيانوس هند متصل است، انجام شود. بدين ترتيب با در نظر داشتن الزامات فنی و محيط زيستی، ضمن حركت در مسير توسعه و برطرف نمودن نيازهای كشور، پيامدهای زيست محيطی اين گونه طرح ها به حداقل خواهد رسيد.
رییس اداره محیط زیست دریایی استان هرمزگان ادامه داد: كشور ما با وجود وسعت قابل توجه نسبت به بسياری از كشورهاي جهان داراي ميانگين پايين بارش مي باشد (250 ميلي متر در سال نسبت به ميانگين جهانی 750 ميلي متر در سال)، افزايش جمعيت و روند توسعه كشاورزي و صنعتي، فشار زيادي را بر ذخاير آب هاي جاري و سفره هاي آب زيرزميني وارد مي كند. سد سازي بي رويه، برداشت بيش از ظرفيت از منابع آب زيرزميني و رودخانه ها، منجر به بروز بحران هاي بزرگ زيست محيطي در كشور شده است كه از آن جمله مي توان به وضعيت كم آبي و حتي خشک شدن رودخانه هاي بزرگ و كوچك كشور، تالاب ها و درياچه ها از جمله هامون، اروميه، پريشان، هورالعظيم و… اشاره كرد.
احسان پور اظهار داشت: فن آوری تصفيه آب دريا با آب شيرين كن يک فن آوری موثر و مورد اطمينان از جهت كيفيت و سلامت است. بهره برداري از منابع آب درياها ضمن مديريت مصرف با درنظر داشتن لزوم توجه جدی به كاهش پيامدهاي محيط زيستي نمک زدايي در صورت مديريت صحيح تخليه پساب يكي از راه هاي تامين آب سالم، بهداشتی، با كيفيت و پايدار برای بخش های آشاميدنی و صنعت كشور است.
وی اضافه کرد: بدين ترتيب در جهت حفاظت از محيط زيست، فشار كمتری بر منابع موجود آب شيرين كشور وارد می شود. با وجود مزايای فوق الذكر، معايب و محدوديت هايي نيز در اين خصوص وجود دارد.
وی تصریح کرد: هزينه توليد آب شيرين از دريا بسيار بالاست. در حال حاضر در يک واحد تصفيه آب صنعتي كه از آب شيرين كن براي تصفيه آب دريا استفاده مي‌كند به‌ طور متوسط براي توليد هر مترمكعب آب تصفيه‌ شده به ۲ كيلووات ساعت انرژی نياز است. در بسياري از شبكه‌ هاي برق‌ رساني ملي اين هزينه چيزي در حدود دو دلار خواهد بود؛ اما بايد توجه داشت كه براي توليد اين ميزان از انرژي الكتريكي به منابع عظيمي از سوخت‌ هاي فسيلي نياز است. بدين ترتيب با توسعه روزافزون واحدهاي نمک زدايي اين احتمال وجود دارد كه حجم توليد گازهاي گلخانه اي هم به نحو چشمگيري افزايش يابد.
رییس اداره محیط زیست دریایی استان هرمزگان عنوان کرد: براي تصفيه آب شور بايستي آب شيرين از نمک و مواد معدني جدا شود. اين فرآيند مي‌تواند شورابه‌ اي حاوي مقادير زيادي از نمک‌ها را توليد كند. ورود اين شورابه بدون اجراي ضوابط محيط زيستي در جهت كاهش اثرات و پيامدها، به هر زيست‌ بومي (چه در محيط آبي و چه در خشكي)، اثرات مخربي بر روي جانداران حاضر در آن محيط گذاشته و تعادل را در آن زيست‌ بوم بر هم مي‌زند. پساب‌هاي توليدي از دستگاه‌ هاي آب شيرين كن ممكن است آسيب‌ هاي جدي به محيط زيست وارد كند و حيات بسياري از جانداران دريايي را به مخاطره اندازد.
احسان پور اذعان داشت: در صورت عدم مديريت صحيح تخليه پساب به درياها، بسياري از ميكروارگانيسم هاي دريايي به سرعت از بين مي روند. جوامع زيستي ميكروسكوپي از آنجا كه اولين حلقه از زنجيره غذايي را در محيط هاي دريايي و آبي به خود اختصاص داده اند و نقش بسيار مهمي در حفظ اكوسيستم و بقای انواع ديگری از موجودات دارند، حايز اهميت فوق العاده ای می باشند.