ندای هرمزگان – زینب نورالدینی
استان هرمزگان یکی از استان هاي مهم در فعاليت هاي اقتصادي و تجاري محسوب مي شود و قرار گرفتن استان در كنار سواحل خليج فارس موجب شده تا آب خليج فارس به عنوان يک فرصت و ظرفيت جهت تامين آب شرب شهري و رفع بحران كم آبي استان های کشوردر نظر گرفته شود.
به گزارش ندای هرمزگان، طي سال هاي اخير نمك زدايي از آب دريا با استفاده از تاسيسات آبشيرين كن در نواحي جنوبي كشور افزايش يافته است و شركت آب و فاضلاب در تعدادی از شهرهاي ساحلي و جزاير استان اقدام به تاسيس آبشيرين كن با روش اسمز معكوس نموده و آب شرب شهري خانوارهاي ساكن در اين مناطق را با این روش تهيه نموده است.
بر اساس آخرين استعلام انجام شده از شركت آب و فاضلاب استان، آب شيرين كن هاي در حال بهره برداری 44 و تعداد آب شیرین کن هایی كه از آب دريا تغذيه مي كنند 29 سایت است.علاوه بر اين تعدادی از صنايع بزرگ استان مجهز به سيستم هاي شيرين سازي از آب دریا هستند واین به غیر از آن آبشیرینکن های غول پیکری است که در ابعاد گسترده در مرکز، غرب و شرق استان جهت تامین منابع آبی صنایع استان های دور و نزدیک کشور در حال فعالیت یا احداث هستند.
این ها مقدمه ای بود برای اینکه بگوئیم اینجا هرمزگان است، استانی عجیب که می گویند متولی ندارد و هرکس هرچه خواست می کند، بی آنکه تشری ببیند.
استانی که مدیران و نمایندگان آن با رسانه ها قهرهستند و جهت تنویر افکار عمومی خود را ملزم به پاسخگویی به مردم نمی دانند و در پس این سکوت، اتفاقات نادر دیگری در حال رخ دادن است. همانگونه که مدیران رابطه ای با رسانه ها ندارند، مدیران پایتخت نشین نیز رابطه ای با مدیران کل استان نداشته و در بی خبری ظاهریِ کامل مدیران استان، سرمایه گذاران با کوله باری از مجوزات اخذ شده از پایتخت وارد استان شده و به دلخواه خود محل احداث سرمایه گذاری شان را انتخاب می کنند، حتی آن مکان اگر ملک سند دار مردم یا در دل واحدی واگذار شده به سرمایه گذاری دیگر باشد نیزتملکش برای شان تفاوتی ندارد. یعنی دستور مرکز، اسناد چندین ساله مردم و یا واگذاری استانی را هیچ می انگارد!
این بار هم پروژه ی احداث یک آبشیرینکنی غول پیکر با جایگزینی در دل زمین مردم و ساحل مهم تولید انواع ماهی و میگوی آذینی در شهرستان سیریک همچون پروژه مجول و دشت پلپلک با دستور مرکز نشینان و بی تفاوتی نمایندگان با ابعادی مجهول خاطره تلخ دیگری را در تنش با مردم ساحل نشین سیریک در حال رقم زدن است. معلوم نیست چرا مسئولان و نمایندگان استان با توجه به ضربه های خطرناکی که پساب آب شیرینکن های نصب شده در خوران قشم به جنگلهای مانگرو(حرا) و محیط زیست آبزیان وارد کرده که سازمان محیط زیست هرمزگان قادر به اعلام آن نیست، الان به گونه ای دیگر که گویا این سرمایه گذاران دشمن منابع ملی دریایی و سرمایه گذاران استانی هستند، همان نقاطی که بیش ترین ضربه به محیط زیست و انسانهای که ساکن بر آن پهنه ها هستند و از آن منتفع می شوند را هداف گذاری کرده اند و در استان کسی دم بر نمی آورد و شاید پنهانی دستور اجرا آن هم صادر می کنند. آیا نباید یکبار برای همیشه این گونه رفتاربد مرکزنشینان مورد حمله نمایندگان استان قرار گیرد؟!
اینبار وقایعی تلخ در روستاهای شهرستان سیریک ما را به آنجا کشاند که موضوع بدست آوردن آب با نصب آب شیرنکنی است غول پیکر که مانع حیات در هرمزگان وموجب جان گرفتن صنعتی در اصفهان می شود!
در ادامه شرح واقعه را از زبان جوامع محلی و برخی سرمایه گذاران و آبزی پروران شرق استان، جامعه صیادان و اعضای شورای اسلامی روستا هایی می شنویم که این آب شیرینکن زمین ها و مزارع کشت و صید ماهی آنها را هدف گرفته است.
برای پیگیری موضوع وارد روستا که می شویم جمعی از مردم روزه دار منتظرمان هستند ، اهالی طی هفته های اخیر تماس های مکرری با دفتر تحریریه روزنامه ندای هرمزگان و خبرنگار آن داشتند که در پاسخ به اعتمادی که به این رسانه جهت انعکاس اخبارشان دارند خود را موظف دانسته راهی شهرستان سیریک شده و در جمع مردم خونگرم روستاهای بنداران و کناردان حاضر شویم.
حضور پیرمردی که گذر سال ها پشتش را خم کرده و انتظارش برای رسیدن خبرنگار، ما را شرمنده ساخت. پیرمرد بی صبرانه قبل از اینکه دوربین را آماده مصاحبه کنم مرا فرا خواند تا اسناد موجود در دستش را ببینم. هنوز صدایش در گوشم طنین انداز است، “به استاندار، به مسئولینی که می بینی بگو، این زمین که میخوان در آن آبشیرینکن درست کنن، نخیلات ما اینجاست و من سند ۱۲۰ ساله دارم. دخترم نگاه کن برابر اصله”
اهالی یکی یکی لب به شکوه و شکایت گشودند، تند و بی صبرانه! تا دوربینم را آماده کنم، آنها کلی حرف زدند. اهالی هم با رعایت حق تقدم به بزرگترها یکی یکی اصل موضوع را شرح دادند، یکی از سرمایهگذاران آبزی پروری در شرق هرمزگان مبحثی را عنوان کرد که پرده از سیاست چند پهلو و دوگانه دولتمردان در چگونگی صدور مجوز برای متقاضیان محلی نسبت به نورچشمی های سفارش شده در منطقه برداشت.
محمد ملاحی مدیر عامل شرکت آبزیان ساحل سیریک مدعی است، زمینی که از سال ۱۳۹۹ متقاضی آن بوده پس از صرف هزینههای کلان و گرفتن استعلامات از ارگانهای متولی اعم از منابع طبیعی و ارگانهای چندگانه تا طی کردن اخذ جواز تاسیس و سند، خبردار شدیم در همین محدوده که اراضی به ما واگذار شده و چیزی نمانده ما پروژه مان را با هزینه ای حدود ۲۰ میلیارد تومان به بهره برداری برسانیم، در کمتر از ۶ ماه گذشته اراضی محدوده طرح ما را جهت احداث آب شیرین کن به شرکتی دیگر واگذار کرده اند و این در حالی است که این سالها جهت احداث سایت پرورش میگو و صنایع تبدیلی آن بیش از ۲۰ میلیارد تومان هزینه کردیم. چگونگی تداخل اراضی سنددار ما با طرح آب شیرین کن جای بسی تامل و تعجب است. ادارات ذیربط چگونه مجدداً زمینهایی که به ما واگذار شده به شرکت دیگری واگذار کردهاند؟ حتی بدون رعایت حریمهای زیست محیطی، فاصله مسکونی، آموزشی، حریم دریا؛ در حالی که پروژه های صنایع پرورش میگو و تکثیر لارو میگو که غالب ساحل نشینان متقاضی آن هستند و برای محیط زیست زیانبار نیست ، الزاماً باید تمام ضوابط را رعایت کنند، ولی این آب شیرین کن حتی دو رودخانهای که آن را احاطه کردهاند حریمشان رعایت نشده و به آن مجوز میداده اند.؟!؟
مرتضی رئوفی یکی دیگر از سرمایهگذاران پرورش و تکثیر آبزیان در گفتگو با خبرنگار ندای هرمزگان در همین پیوند گفت: مجموعه ما فعالیت تکثیر میگو را بر عهده دارد و کیفیت و سلامت آب بر تولید ما اثر مستقیم میگذارد و احداث آب شیرین کن اثرات زیست محیطی دارد که میتواند روی کیفیت آب نوار ساحلی اثر مهمی داشته باشد و مخاطرات جدی را برای مجموعه آبزی پروری احداث شده در محل به وجود آورد، رونق کار ما بر پایه پایداری زیست محیطی است، صنعت پرورش لارو میگوتاب اثرات مخرب زیست محیطی ندارد و از نظر پسند بازار و آزمایشات میزان فلزاتی که در اثر آلودگی آب دریافت می کنند روی فروش ما اثربی چون و چرایی دارد. ما خود را ملزم به رعایت ضوابط میدانیم و لازم است تمام فعالین و سرمایه گذاران این ضوابط را رعایت کنند و کسانی که به احداث آب شیرین کن در فاصله کمتر از یک کیلومتر حریم روستا مجوز احداث دادهاند لازم بود پیش از صدور مجوز، چگونگی اعطای این مجوز را به سمع و نظر افکار عمومی و سرمایه گذارانی که ممکن است سرمایه گذاری شان در محدوده واگذاری خدشه دارمی شود، برسانند.
در ادامه این گزارش به سراغ علی فولادزاده رئیس شورای روستای کناردان رفتیم و نظر وی را به عنوان نماینده قانونی مردم در خصوص این پروژه را از ایشان جویا شدیم.
وی گفت: این روستا با جمعیتی بالغ بر ۸۰۰ نفر است که شغل اصلی و آبا اجدادی شان صیادی است. جهت تقویت اشتغالزایی و کار آفرینی تقاضای مجوز صید و صیادی دادهاند که علیرغم دستور رییس جمهور در سفر اخیر خود به هرمزگان، هنوز موفق به اخذ آن نشده اند! ولی شاهد اجرای طرح بزرگ آب شیرین کن در این روستا هستیم؛ آب شیرین کنی که شغل اصلی مردم روستای ما و روستاهای تابعه را به مخاطره خواهد انداخت. به همین دلیل مردم بارها تجمع اعتراض آمیز داشته و از ما خواهان پیگیری توقف اجرای این پروژه شدهاند .
وی اظهار داشت: آنچه مردم را خشمگین ساخته قرار گرفتن این پروژه در دل اراضی آبا اجدادی و سنددار آنها است، حتی برخی از اسناد اهالی قدمت شان به بیش از ۱۲۰ سال میرسد که برابر با اصل هم شدهاند. از سویی بخش اعظم این اراضی که جهت احداث آب شیرین کن واگذار شده نخیلات و مستثنیات مردم است .
محمد قیصری یکی دیگر از اعضای شورای اسلامی روستای کناردان و از معتمدین محلی است.
وی در همین رابطه در تشریح جزئیات بیشتر این طرح در گفتگو با ندای هرمزگان خاطرنشان کرد: طرح مذکور موضوع آب شیرینکنی تحت عنوان تامین آب صنایع اصفهان که به عبارتی ۹۰ هکتار و عباراتی دیگر ۱۱۰ هکتار و ۲۴۰ هکتار از اراضی این محدوده را در بر می گیرد وتا قبل از اجرای پروژه هیچ مسئولی در این زمینه با ما تماس و نشستی نداشته است که بدانیم جریان تجاوز به زمین های مردم چیست؟ از آن طرف هر کس به فراخور زمان و میل خود این ابعاد را کم و زیاد میکند که در بهترین حالت ممکن چنانچه ۹۰ هکتار هم باشد کل اراضی ساحلی روستاهای کناردان، بنداران و زیارت را در بر میگیرد و جانمایی این طرح در تنها فضای خالی مابین روستاهای زیارت و بنداران است! این پروژه بدون رعایت حریمهای روستایی، زیست محیطی، فضای آموزشی و حریم رودخانه در حال اجراست، مردم به شدت مخالف جانمایی این مکان برای طرح مذکور هستند .
وی افزود: ما قبلاً با مقامات استان و شهرستان این نارضایتیها و تبعات ناشی از تنشهای به وجود آمده را گوشزد کردهایم و همچنان پیگیر هستیم و مردم منطقه انتظار دارند دولتمردان با آنها در صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست شهرستان و همچنین خارج کردن اراضی مردم از اراضی دولتی، همراهی و همدلی داشته باشند.
محمد صالحی یکی دیگراز متقاضیان پرورش میگو گفت: بیش از ۴ سال است که متقاضی راه اندازی سایت پرورش میگو هستم، پس از طی کردن مراحل شهرستانی و اخذ دستور از شهرستان به استان مراجعه کردم، ولی استان مخالفت کرد و هیچ توضیحی نسبت به علت مخالفتشان را اعلام نمیکنند، در حالی که انگیزه و هدف سرمایهگذاران محلی اشتغال زایی است و مردم هیچ درآمد دیگری به غیر از دریا ندارند. اما اینکه به شرکتی در قالب احداث آب شیرین کن در کمترین زمان ممکن مجوز داده میشود جای بسی تامل است.
در یافتن پاسخ مهمترين مشكلات و چالش هاي تاسيسات آبشيرين كن در استان سراغ مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان رفتیم. حبیب مسیحی تازیانی در گفت و گو باخبرنگار ندای هرمزگان اظهار داشت:در حال حاضر سواحل خليج فارس دريافت كننده پساب و تلخاب خروجي سيستم آبشيرين كن هاي مستقر در استان هستند و با افزايش تعداد اين تاسيسات طي سال هاي اخير مشكلات و چالشهاي اين تاسيسات محسوس تر شده و تاثيرآبشيرين كن ها بر محيط زيست، به ظرفيت فيزيكی وشيميايي، جريان مواد زايد پساب خروجي و همچنين به شرايط توپوگرافي و بيولوژيك محيط پذيرنده پساب بستگي دارد.
وی در خصوص راهكارهاي اجرايي در كاهش اثرات ناشي از آبشيرين كن ها گفت: كشورهاي مختلف استراتژي هاي متفاوتی را براي تامين نيازهاي آبي اعمال كرده اند، از جمله مديريت بهينه مصرف آب، تغيير الگوي كشت، و استفاده از سيستم هاي نوين تصفيه به منظور استفاده مجدد و بازچرخاني پساب برشمرد.
به گفته مسیحی تخمين زده ميشود كه در روش پمپاژ مستقيم از دريا جانوران دريايي موجود در آب ورودی، در حين ورود به تاسيسات از بين ميروند. اين موضوع در مقياس بزرگ و افزايش تعداد آب شيرين كن ها در سواحل جنوب مشكلات عديده ای را در پي خواهند داشت.
به منظور كاهش اثرات زيانبار پساب خروجي آب شيرين كن ها روشهاي متفاوتي وجود دارد.
وی يكي از راه هاي به حداقل رساندن آثار زيانبار پساب آب شيرين كن ها قبل از تخليه به دريا، را رقيق سازي تلخاب با جريانهاي ديگر آب عنوان کرد و افزود: بازچرخاني و استفاده مجدد از خروجي تصفيه خانه هاي فاضلاب شهري جهت مصارف صنعتي و كشاورزي به مراتب نسبت به نمكزدايي از آبهاي شور كم هزينهتر و اثرات زيست محيطي كمتري را به دنبال دارد.انتظار مي رود، وزارت نيرو برنامه هاي لازم را در اين خصوص اجرا نمايد.
به راستی حال که بازچرخاني و استفاده مجدد از خروجي تصفيه خانه هاي فاضلاب شهري جهت مصارف صنعتي و كشاورزي کم هزینه تر بوده و اثرات مخرب زیست محیطی آن دوچندان کمتر است، چرا به جای سواحل بکر گردشگری شهرستان سیریک از ظرفیت تصفیه خانه بزرگ شهر بندرعباس که سالها در انتظار یک سرمایه گذار است، جهت تامین آب صنایع استانهای متقاضی استفاده نمی شود؟
لازم به ذکر است، در آخرین لحظاتی که گزارش در حال تهیه و تنظیم بود مطلع شدیم مردم شهرستان سیریک در پی اعتراض به احداث آبشیرینکن تامین آب صنایع اصفهان، بار دیگر در محل فرمانداری شهرستان تجمع کردند. پیگیری ها در این خصوص متعاقبا منتشر خواهد شد.