مشاور معاونت محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست: نه برای خشکسالی آماده ایم، نه برای طوفان های دریایی

ندای هرمزگان – گروه گزارش
تبعات ناشی از بروز تغییرات اقلیمی از جمله خشکسالی، طوفان های شدید، سیلاب های ناگهانی و افزایش دمای هوا این روزها بیش از هر زمان دیگری ایران را درگیر کرده و هر سال بیشتر از سال گذشته شاهد تبعات نوسانات آب و هوایی بر محیط زیست کشورمان هستیم.
به گزارش ندای هرمزگان، تبعاتی از جمله افزایش آتش سوزی جنگل ها، بحران آب در بخش های مختلف ایران، بروز پدیده ریزگردها و تشدید فرونشست زمین که البته بیشتر این آسیب های زیست محیطی، بیش از آن که به تغییرات اقلیمی ربط داشته باشد، به سوء مدیریت منابع طبیعی ایران و بی توجهی مسئولان اجرایی به لزوم سازگاری با تبعات این تغییرات مرتبط هستند.
در این میان اما با وجود این که بعضا هشدارهایی درباره تبعات گوناگون تغییرات اقلیمی برای محیط زیست ایران در مطالعات علمی گوناگون ارائه شده است، اما آنچه تا کنون کمتر به آن پرداخت شده، آثار سوء ناشی از بالا آمدن سطح آب های آزاد و همچنین تبعات مخرب ناشی از وقوع طوفان های شدید دریایی بر اثر نوسانات آب و هوایی بر سواحل و جزایر جنوب ایران است.
این در حالی است که مطالعات جهانی نشان می دهد که با توجه به احتمال افزایش 1.5 درجه ای متوسط دمای هوای زمین در 30 سال آینده و آب شدن بخش های بیشتری از یخ های قطبی، بالا آمدن سطح آب های آزاد می تواند زندگی حداقل 510 میلیون نفر از ساکنان شهرهای ساحلی و جزایر دنیا را تحت تاثیر قرار دهد، اما متاسفانه تا کنون کمتر به لزوم سازگاری تاسیسات موجود در سواحل و جزایر جنوب ایران با تبعات تغییرات اقلیمی پرداخته شده است.
خلیج فارس و دریای عمان چند سانتی متر بالاتر می آیند؟
آرش نیکوییان، مشاور معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به این نکته اظهارداشت: بدون تردید با توجه به این که سواحل و جزایر جنوب ایران نیز به آب های آزاد مرتبط هستند، قطعا بالا آمدن سطح آب های آزاد می تواند تاسیسات موجود در این مناطق را نیز در آینده ای دور تحت تاثیر قرار دهد.
وی افزود: با توجه به نکته که آب های آزاد مثل ظروفی مرتبط به هم پیوسته هستند، بنابراین میزان تاثیرپذیری سواحل و جزایر جنوب ایران از بالا آمدن سطح آب های آزاد از المان های جهانی تبعیت خواهد کرد. بنابراین پیش بینی می شود که سطح آب های آزاد خلیج فارس و دریای عمان نیز مانند دیگر نقاط جهان بسته به روند گرمایش جهانی تا سال 2050 بین 4 تا 5 سانتی متر و تا سال 2100 بین 8 تا 10 سانتی متر افزایش یابد.
احتمال تشدید بارندگی های حدی در جنوب کشور
نکته دیگری که مشاور معاونت محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست در میان صحبت های خود به آن اشاره کرد، این است که علاوه بر بالا آمدن سطح آب های آزاد، وقوع طوفان های شدید مانند طوفان شاهین که در هفته های گذشته استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان را تحت تاثیر قرار داد، از جمله تبعات ناشی از تغییرات اقلیمی برای سواحل جنوب کشور خواهد بود.
به گفته این کارشناس محیط زیست دریایی، در سال های آتی احتمالا طوفان های شدید در سواحل جنوب و بخصوص جنوب شرق کشور با شدتی بیشتر بروز پیدا خواهد کرد و اگر تاسیسات و منازل مسکونی سواحل و جزایر این منطقه با تبعات ناشی از این طوفان ها سازگار نشود، قطعا شاهد بروز خسارت های زیادی در جنوب و بخصوص جنوب شرق کشور خواهیم بود.
نیکوییان در توضیح بیشتر گفت: ممکن است در سال های آتی شرایط آب و هوایی جنوب کشور به سمتی پیش برود که در عین بروز خشکسالی در بخشی از فلات مرکزی ایران، جنوب و بخصوص جنوب شرق کشور شاهد بروز طوفان های شدید و ناگهانی باشد. البته سناریوهای مختلفی درباره روند بارندگی ها در آینده پیش بینی می شود، اما براساس بیشتر سناریوها می توان این طور پیش بینی کرد که در سال های آتی بارندگی ها در جنوب کشور حدی تر خواهد شد.
این کارشناس محیط زیست دریایی ادامه داد: در سال های اخیر شاهد آن بوده ایم که میزان کل بارش ها به طور متوسط نسبت به گذشته تغییر محسوسی پیدا نکرده است، اما اغلب بارندگی ها به صورت حدی رخ داده، یعنی با وجود کاهش تعداد بارندگی ها، مقدار هر بارش بسیار افزایش یافته و همین مساله منجر به بروز سیل و طوفان های شدید در جنوب و بخصوص جنوب شرق ایران شده است.
نه برای خشکسالی آماده ایم و نه برای طوفان های شدید
در این میان اما سوال مهم این است که با توجه به احتمال تشدید طوفان های شدید در سواحل جنوب و جنوب شرق کشور در سال های آتی و با توجه به این که همین چند هفته پیش شاهد وقوع طوفان شاهین در سیستان و بلوچستان بودیم و به گفته مسئولان محلی، این طوفان بیش از 400 میلیارد تومان خسارت به تاسیسات این منطقه وارد کرد، آیا کشور ما خود را برای مقابله با تبعات احتمالی طوفان های شدیدتر در سال های آتی آماده کرده است؟
مشاور معاونت محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست در پاسخ به این سوال گفت: ما همان قدر که برای خشکسالی آماده ایم، برای مقابله با تبعات ناشی از طوفان های شدید نیز آماده ایم. یعنی عملا ما برای مقابله با هر دو پدیده هیچ گونه آمادگی نداریم و غالبا صبر می کنیم که بلایای طبیعی به مناطق مختلف کشور ما خسارت بزنند و بعد به فکر مقابله با آنها می افتیم.
وی در ادامه تاکید کرد: متاسفانه هنوز بینش لازم در سطح مدیریت کشور برای مقابله با تبعات گوناگون تغییرات اقلیمی ایجاد نشده است. این در حالی است که همین حالا با پیامدهای مختلف این تغییرات از جمله خشکسالی، فرونشست زمین، باران های حدی و سیلاب های ناگهانی دست و پنجه نرم می کنیم و به همین دلیل می توان گفت که ما سال ها برای مقابله با آثار سوء ناشی از نوسانات اقلیمی عقب هستیم.
انتقال صنایع به سواحل جنوب کشور خطرناک است
نیکوییان درهمین راستا انتقال صنایع به سواحل جنوب کشور را نیز خطرناک توصیف کرد و اظهار داشت: وقتی برنامه ریزی کلان کشور ما به این صورت است که می خواهیم صنایع بزرگ را به کنار سواحل کشور منتقل کنیم و همین حالا نیز صنایع بزرگی در جنوب کشور در دست تاسیس است، عملا می توان نتیجه گرفت که ما هیچ برنامه ریزی بلندمدتی برای مقابله با تبعات ناشی از تغییرات اقلیمی نداریم.
این کارشناس محیط زیست دریایی ادامه داد: متاسفانه برخی مسئولان کشور ما به این نکته توجه ندارند که وقتی ما صنایع را به سواحل جنوب کشور انتقال می دهیم، یعنی عملا خودمان به استقبال خطر می رویم، زیرا غیر از تبعات ناشی از تغییرات اقلیمی، احتمال بروز سونامی نیز در جنوب کشور وجود دارد و بخصوص ساحل چابهار بیش از سایر سواحل کشورمان در معرض سونامی قرار دارد. این در حالی است که همین حالا یک فرودگاه بزرگ چسبیده به دریا در چابهار ساخته شده و هم اکنون طرح های صنعتی بزرگی در این بندر در حال اجراست.
مشاور معاونت محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست در ادامه تاکید کرد: ما بارها به مسئولان اجرایی ارشد کشور تذکر داده ایم که بسیاری از تاسیساتی که در سواحل جنوب و بخصوص جنوب شرق کشور ساخته می شود، نه تنها هیچ گونه سازگاری با تبعات تغییرات اقلیمی از جمله طوفان های شدید و افزایش سطح آب های آزاد ندارد، بلکه اساسا هیچ گونه پیش بینی برای احتمال وقوع سونامی در این سواحل نیز نشده است.
وی در پایان تصریح کرد: با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان سازمان محیط زیست نسبت به عواقب خطرناک توسعه ناپایدار سواحل جنوب کشور، گویی گوش شنوایی در میان برخی مسئولان نیست و همچنان بخشی از مدیران کشور به دنبال رونق سواحل بدون رعایت المان های زیست محیطی آن هستند. البته توسعه سواحل به خودی خود اشکالی ندارد، ولی اگر ما به دنبال توسعه سواحل هستیم، باید خودمان را برای وقوع طوفان، سونامی و بالا آمدن سطح آب های آزاد آماده کنیم.