ندای هرمزگان – مرضیه دشتی
از دیدگاه کارشناسان خودکشی نوعی آسیب چند بعدی رفتار است که عوامل متعددی در بروز آن دخالت دارد و همواره به عنوان یکی از مشکلات و نگرانیهای بهداشت عمومی در جوامع مختلف مطرح است.
به گزارش ندای هرمزگان، وقتی پدیدهای مانند خودکشی اتفاق می افتد به طور حتم عوامل مختلفی در شکل گیری و تصمیم آن فرد برای کشتن خود دخالت دارد که میطلبد همه متخصصان حوزه انسانی و سلامت، جامعه شناسان، روان شناسان، روان پزشکان، دولت مردان، سیاستگذاران مسئولان آموزش و تربیت کودکان و نوجوانان واکنش نشان دهند و پاسخگو باشند و این موضوع را به تحلیل بکشند و این اخبار مانند مابقی اخبار عادی به دست فراموشی سپرده نشود.
جان عزیزترین سرمایه یک انسان است و وقتی فردی عزیزترین، مهمترین، بزرگترین و ارزشمندترین سرمایه خود را از بین میبرد، قربانی خود، خانواده و جامعه میشود، بی تفاوتی نسبت به آن جایز نیست و باید با آسیب شناسی، بررسی و اقدامهای پیشگیرانه اجرا شود.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان گفت: حدود 70 درصد افرادی که در استان هرمزگان اقدام به خودکشی داشتند، گروه سنی 15 تا 35 سال هستند.
سامیه جهانشاهی در گفت و گو با ندای هرمزگان افزود: از ابتدای سال تاکنون 150نفر از کارکنان، افراد و خانواده های گروه هدف در قالب طرح پیشگیری از خودکشی، آموزش های لازم را فرا گرفتند.
وی خاطرنشان کرد: اضطراب و استرس هایی که خصوصا در سنین نوجوانی و جوانی برای افراد به وجود می آید، باعث ایجاد اختلالات روانی می شود که در نتیجه منجر به پرخاشگری، افسردگی و در نهایت ناامیدی گردیده و فرد دست به خودکشی می زند.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان بیان کرد: برنامه های پیشگیرانه با موضوعات اجتماعی و روانی مسائلی هستند که همیشه زمان بر خواهد بود و مانند بیماری جسمانی تنها با مصرف دارو در مدت کوتاه برطرف نمی شود، زیرا به فرهنگ سازی نیاز است و باید اقدامات چند جانبه ای انجام شود که نتیجه اش را سالها بعد ببینیم.
جهانشاهی ادامه داد: امر پیشگیری نیاز به اعتبارات بیشتری دارد و فاصله اعتبارات در نظر گرفته شده در زمینه های درمانی تا پیشگیری بسیار متفاوت است که این نشانگر کم توجهی به موضوع پیشگیری قبل از درمان است و تاثیراتش هم اکنون در جامعه قابل مشاهده می باشد.
وی اظهار داشت: طرح جامع پیشگیری از خودکشی در کارگروه سلامت و بهداشت استان هرمزگان مطرح شد که طی برنامه 5 ساله ای برای دستگاه های مربوطه تعریف شد.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان گفت: در این مدت زمان تعیین شده همه ابعاد طرح پیشگیری از خودکشی در حیطه سلامت، روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در نظر گرفته شده است.
جهانشاهی یادآور شد: بهزیستی استان هرمزگان در گذشته برنامه ای برای پیشگیری از خودکشی را نداشت و همیشه اقدامات به سمت مداخله می رفت و اگر فردی با خط 123(اورژانس اجتماعی) تماس می گرفت، موقعیت گزارش داده می شد و گروه مداخله به محل اعزام می گردید و فرد را راهنمایی می کردند که خدمات روان شناسی را دریافت کنند.
وی اذعان داشت: دانشگاه علوم پزشکی خدمات متفاوتی را ارائه می کرد بطوری که در شهر و روستا براساس سامانه سیب، روان شناسانی را داشتند که پرسش های اولیه را از افرادی که مراجعه می کردند می پرسیدند تا بتوانند وضعیت روانی افراد را بررسی کنند و برمبنای مخاطرات آن، اقدامات مورد نیاز را انجام می دادند.
وی تصریح کرد: طرح دیگری در آموزش و پرورش اجرا می شد که متاسفانه در سال های قبل به دلیل وضعیت بیماری کرونا و تعطیلی مدارس، دسترسی مستقیم به دانش آموزان را نداشت پرشسنامه را نمیتوانستند تکمیل کنند تا وضعیت نوجوانان را به لحاظ روانی بدانند.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان گفت: متاسفانه چندین مورد خودکشی های نوجوانان دانش آموزی هم که در یکسری از روستا و شهرسشتان ها اتفاق افتاد به همین دلیل بود که آموزش و پرورش در شرایط کرونا و تعطیلی مدارس قرار داشت و روانشناسان نتوانستند به موقع در صحنه حاضر شوند و منجر به خودکشی شد.
جهانشاهی تاکید کرد: بنابراین با توجه به احساس نگرانی که از افزایش آمار خودکشی ها وجود داشت، در سطح کشور طرحی با عنوان پیشگیری از خودکشی برنامه ریزی شد که در مرحله اول بانک اطلاعاتی را لازم داشتیم که بتوانیم وضعیت را درست ارزیابی کنیم که بدانیم چه اقداماتی باید انجام شود.
وی افزود: در مدت کوتاهی اطلاعات و آمار اولیه اقدام و یا خودکشی را از همه شهرستان های استان و مراکز تحت نظارت سازمان بهزیستی و اورژانس اجتماعی جمع آوری کردیم اما اطلاعات جامعه آماری کاملی نبود و پس از جمع آوری اطلاعات متوجه شدیم که نیاز به مداخلات قبل از اقدام به خودکشی هست و باید افرادی را آموزش دیده داشته باشیم که اگر با این پدیده مواجه شدند بدانند چگونه رفتار کنند و نشانه ها را در فردی که خودکشی می کنند شناسایی کنند.
به گفته وی؛ ابتدا آموزش های لازم به مددکاران و روانشناس هایی که داوطلب بودند، به عنوان تسهیلگران طرح پیشگیری از خودکشی داده شد و با نگاه محله محور و پرآسیب این افراد در دوره های آموزشی شرکت کردند.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان اضافه کرد: پس از مدتی متوجه شدیم که این امر هم جوابگوی کل جامعه هدف نیست و باید اطلاعات آماری بیشتری را داشته باشیم و بسیاری از دستگاه ها هستند که این طرح را دارند اجرا می کنند و باید گروهی تشکیل می دادیم که این اطلاعات کامل تر میشد بنابراین از دستگاههایی مانند نیروی انتظامی، دانشگاه علوم پزشکی، آموزش و پرورش، حوزه امور اجتماعی استانداری و فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا وسیما که در چندین کارگروه مختلف جلساتی با هدف هماهنگی و تدوین برنامه برای اجرای طرح پیشگیری از خودکشی برگزار شد.
جهانشاهی خاطرنشان کرد: پس از جمع آوری اطلاعات با همکاری دستگاه های مربوطه، طرحی همه جانبه بانگاه اجتماعی محور برای ارائه به کارگروه بهداشت و سلامت استان هرمزگان آماده کردیم و همه برنامه ریزی های اولیه برای اقدام گروهی در زمینه پیشگیری از خودکشی صورت گرفت.
وی افزود: طرح را به جلسه استانداری رساندیم اما در آنجا مسیر تغییر کرد و اعلام شد که باید این طرح باید به صورت پژوهش دانشگاهی انجام شود، در صورتی که در طرحی که از سوی سازمان بهزیستی ارائه شد، از نظرات پزشکان این حوزه به خوبی استفاده شده بود.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان گفت: این طرح در استانداری به تعویق افتاد زیرا مقرر شد یک طرح پژوهشی و علمی در منطقه ای که خودکشی صورت گرفته بود، انجام شود.
جهانشاهی اظهار داشت: بخشنامه ای از دانشگاه علوم پزشکی دریافت کردیم که پس از این، طرح به آنها واگذار شده و در جلسات استانداری هم شرکت کردیم اما نگاه به این موضوع بیشتر سلامت جسمانی بود و آن زمان هم درخواست کردیم نگاه اجتماعی به موضوع خودکشی داشته باشند که در نتیجه پذیرفته شد که اقدامات و نتایج بهزیستی هم در دل این طرح گنجانده شود.
وی افزود: خودکشی یک پدیده خاموش است که بر اثر افسردگی اتفاق می افتد و اگر خانواده ها و افراد آموزش های لازم را ندیده باشند، نمیتوانیم قبل از اقدام فرد به خودکشی کاری انجام دهیم.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان عنوان کرد: ماهیانه جلساتی با موضوع پیشگیری از خودکشی در سازمان بهزیستی استان با دستگاه های مختلف و کارشناسان و تسهیلگران برگزار می شود و همچنین توانمندسازی جمعیت عمومی در حوزه خود مراقبتی و سلامت و پیشگیری از خودکشی که در مراحل مختلف شامل نصب بنر و بیلبورد و تابلوهای آموزشی می باشد.
جهانشاهی تصریح کرد: افزایش تاب آوری در گروه های در معرض خودکشی که بیشتر نوجوانان و جوانان و زنان و افرادی که به اختلالات روانی مبتلا هستند که این گروه نیاز به مراقبت بیشتری دارند و آموزش های مهارت زندگی را فرا می گیرند.
وی گفت: هدف دیگری که دنبال می کنیم ساماندهی و شناسایی افرادی که اقدام به خودکشی می کنند هست و مدیریت می کنیم افرادی که شناسایی می شوند را ارجاع دهیم به جایی که خدمت را درست و اصولی دریافت کنند.
وی اذعان کرد: کارکنان پایگاه های بهداشت در محلات هم باید آموزش های لازم را فرا گیرند تا افرادی که به لحاظ سلامت جسمانی به این مراکز مراجعه می کنند، به لحاظ سلامت روانی هم شناسایی شوند و بتوانند خدمات را در این زمینه دریافت کنند.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان بیان کرد: ساماندهی مداخلات پیشگیری از خودکشی در مکان عمومی که کار را سخت می کند چون باید یکسری آیین نامه ها و دستورالعمل های بین بحشی در صحنه های اقدام به خودکشی تدوین شود بطور مثال در مکانی با صحنه خودکشی مواجه می شویم و نمیدانیم چگونه باید رفتار کنیم که منجر به آسیب نشود و برخورد و واکنش دیگران بسیار اهمیت دارد.
جهانشاهی گفت: برگزاری کارگاه های آموزشی همچنین برای کارکنان اورژانس اجتماعی هم صورت می گیرد، زیرا دائما در حال مداخله و اقدام عملیاتی در صحنه برای افرادی هستند که دست به خودکشی می زنند.
وی اضافه کرد: همچنین باید دستورالعملی هم برای پیشگیری از خودکشی تدوین شود که متاسفانه تاکنون وجود نداشته و جای خالی آن احساس می شود.
وی خاطرنشان کرد: اداره کل بهزیستی استان هرمزگان ظرفیت های مشخصی را دارد و یکی از دستگاههای مربوطه برای پیشگیری و مقابله با آسیب های اجتماعی به شمار می رود و قاعدتا به تنهایی پتانسیل بالایی را در این زمینه نداریم و اعتبار زیادی هم در این زمینه وجود ندارد که بیشتر برای آموزش تسهیلگران است که اگر قرار باشد این طرح در استان موفق باشد باید اعتبار استانی تعیین شود.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان گفت: باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که وقتی در هر امری پیشگیری لازم صورت گیرد به مراتب هزینه های مقابله با آسیب اجتماعی هم کمتر خواهد بود و نیازی به پرداخت هزینه های کلان نمی باشد.
جهانشاهی تاکید کرد: بحث تهمت زدن به فردی که اقدام به خودکشی کرده می تواند عامل بازدارندگی داشته باشد و محتوایی که تهیه می شود در استان هرمزگان باید شهر به شهر و گروه به گروه متفاوت باشد که از دستگاهی مصل بهزیستی بر نخواهد آمد و اگر بتوانیم تولید محتوای درستی داشته باشیم و اطلاعات و شعارهای پیشگیری از خودکشی به صورت مداوم تکرار شود، در ذهن افراد جامعه ماندگار می شود.
وی گفت: تهیه کلیپ های تاثیرگذار کوتاه به شدت می تواند در نگرش و تامل افراد موثر باشد و باید دستگاه های مربوطه در کنار بهزیستی به تولید محتواهای جذاب بپردازند که کمک بسیاری می شود.
مدیرکل بهزیستی استان هرمزگان بیان داشت: وقتی اجرای طرح های پیشگیری و کنترل خشم و استرس را در سنین پایین تر آموزش دهیم، افراد در سنین بالاتر دچار آسیب های بسیار کمتری می شود زیرا راههای مقابله با آنها را می داند.
مدیرکل بهزیستی استان مطرح کرد: روند افزایشی اقدام به خودکشی 15 تا 35 ساله های هرمزگانی
