سیره تربیتی امام حسین (ع)

سید عبدالله سید کتولی ، مدیر آموزش و پرورش علی آباد کتول
آگاهی و شناخت از سیره و منش بزرگان دین و به کارگیری این اصول در زندگی روزمره، در پیشبرد اهداف آرمانی دین نقشی اساسی و حیاتی دارند. بدون شک شناخت روش‌های مطلوب تربیتی متولیان الهی هدایت جامعه، به مثابه آگاهی از توانمندی‌های بالقوه و استعدادهای درونی اعضای جامعه هدف است که دارای ارزش های تربیتی بیشماری است.
در حقیقت بهترین و کلیدی‌ترین شیوه‌های تربیتی را می‌توان در رفتار و کلام شایسته حضرات پیشوایان معصوم(ع) پی‌جویی کرد؛ زیرا آنان به عنوان بالاترین و برترین مربیان تربیتی بشر به حساب می‌آیند و مکتب تربیتی آنان در مقایسه با مکاتب تربیتی عالم و علوم روز دنیا، از ویژگی ها و رجحان خاصی برخوردار است.
اعتقاد به گفته ها و داشتن روش درست تربیت، موجب می‌شود مربی بتواند انسان‌هایی را تربیت کند که به نحو روشمند از تاریکی و گمراهی خارج شوند و در پرتو نور هدایت قرار گیرند. سبک زندگی آنان چنان شود که قدرت نظارت بر خود و توان بازنگری در اعمال خویش را تحصیل کنند و حداکثر کارایی را برای تغییر شرایط محیطی خویش به منظور استفاده بهینه از توانمندی‌های فطری و امکانات محیطی به دست آورند.
در بین راهبرد تربیتی پیشوایان معصوم، نگرش و سیره حضرت سیدالشهدا، در تربیت و گسترش آموزه های اخلاقی، دارای ویژگی ها و مختصات قابل اهمیتی است که با گذشت سال ها از آن دوران، هنوز ازتازگی و لطافت آن کاسته نشده است.
یکی از عناصر این راهبرد تربیت، شناخت ذات و حقیقت دنیا است. عنصری که تصمیم گیری ها و رفتارهای انسان و جهت‌گیری او در همه ابعاد زندگی را محوریت می بخشد و حضرت بسیاری از مشکلات جامعه را ناشی از نشناختن حقیقت دنیا و وابستگی شدید به آن می داند.
از دیگر خصلت های سید الشهدا در آموزش یک سیره اخلاقی، به کارگیری خلاقیت و نشاندن زیبایی و لطافت در بیان است. این دست گفتار مطلب را در ذهن شنونده خاطره می‌سازد و در تربیت اخلاقی او نقش سازنده‌ و ماندگاری خواهد داشت.
ایجاد خودباوری و عزت نفس از دیگر خصلت های حضرت در مواجهه با افراد بود و ایشان هر طبقه و سنی را به روشی خاص به سمت خودباوری و احساس عزت هدایت می‌کرد و زمینه افزایش اعتماد به نفس را در آنها فراهم می کرد که احترام به کودکان و تمجید از آنها در برابر والدین، یکی از این موارد است.
تشویق و تحسین امیدآفرین از جمله موارد دیگری هستند که امام سوم شیعیان در در رفتار و سلوک آموزشی به آن اعتقاد راسخ داشتند و نمونه آن را در مواجهه حضرت با حر بن یزید ریاحی که اولین فرمانده لشکر ابن‌زیاد بود،زیاد شنیده ایم. زمانی که حر از کار خود پشیمان شد و به سمت حضرت آمد؛ حضرت به گرمی از او استقبال کرد و هرگز گذشته‌اش را به رخ نکشید و تنها بابت این شجاعت از او تمجید کرد و حتی بعد از شهادت نیز نام حر را برازنده او دانست.
نگرش و شیوه های عملی حضرت در تربیت اخلاقی پیروان فراوانند. ولی در مجموع می توان خودسازی پیش از آموزش، موقعیت سنجی، رعایت شان و جایگاه افراد، فرهنگ ‌سازی با بیان آثار عمل، تجلیل از مقام‌ معلم‌، تبیین عملی معارف، غنیمت دانستن فرصت ها و بکارگیری نکات ظریف در آموزش، در نظر داشتن رضایت خداوند و خدا را بر همه اعمال ناظر دانستن و … را از دیگر مخصات شیوه های تربیتی سرور و سالار شهیدان عنوان کرد.
دقت در کاربست موارد فوق الذکر از سوی حضرت و به تبع آن از سوی مریدان حضرت باعث شد تا سیره عملی آن امام همام به عنوان یک سیره علمی و تربیتی در بستر زمان توسعه یابد و علوم گوناگونی از آن دامنه گیرد؛ چرا که حضرت در این امر مقدّس، علاوه بر اهداف تربیتی، اهداف آموزشی را نیز در نظر داشتند و با گذشت سال ها از شهادت حضرت این سیره، الگوی مناسبی برای بالا بردن سطح تربیت دینی و دانش جامعه کنونی محسوب می شود و از سوی عالمان دین روایت می شود.