در گفتگو با یک جامعه شناس مطرح شد؛ توسعه مکران بدون توجه به جامعه محلی جاسک بحران زاست

ندای هرمزگان – زینب نورالدینی

افتتاح پایانه جدید نفتی در قلب سواحل مکران که نقش های جدید و قوی اقتصادی به آن منطقه و بویژه جاسک خواهد داد، بهانه ای شد تا به بررسی وضعیت زیرساختها ،چالشها و نقاط قوت و ضعف شرق استان در مقابله با این پدیده اقتصادی بپردازیم و سرانجام مردم منطقه در رویارویی با این پدیده را بررسی کنیم.

به گزارش ندای هرمزگان، افتتاح پایانه جدید انتقال نفت به سواحل مکران و سرعت فزاینده تغییرات در سپردن نقش اقتصادی به این منطقه، این سوال جدی را مطرح می سازد که طرح جامع که مردم منطقه را فراگیرد، آیا برای سپردن مسئولیت ها به صاحبان اصلی در منطقه تهیه شده است یا خیر، سئوالی که ذهن همه ساکنان مکران زمین را فراگرفته و خواستارتعیین جایگاه خود در روند تغییرات در نقش های اقتصادی در حال انتقال به مکران زمین هستند.

 از سویی سید ابراهیم رییسی با شعار های گوناگون در بحث عدالت ‌، مبارزه با فساد و … رییس جمهور منتخب گردید که در روزهای آتی دولتش شروع به کار خواهد نمود، با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از بلوچهای منطقه به وی رای داده اند، انتظار دارند تا خیلی از مشکلات معیشتی و زیر ساختی آنها در طرح قابل اجرا اعلام و حل شود.

برای پی بردن به درخواستها و چالشهای فراروی دولت رئیسی با نقش های اقتصادی جدیدی که در حوزه مکران برای آن در نظر گرفته شده است و از سوئی کاستی های فرهنگی،اقتصادی و زیر ساختهای اصلی مانند راه و مخابرات در سراسر  حوزه مکران بیداد می کند. چگونه و در چه زمانی می توان حل کرد، همه اینها  را طی گفتگویی با دکتر محمد شریفی جامعه شناس سیاسی  و نگارنده کتاب بلوچ در یک نگاه   و عضو سابق شورای استان و دکتری جامعه شناسی_ سیاسی در میان گذاشتم

 باتوجه به اینکه شما نگارنده کتاب بلوچ در یک نگاه هستید نظرتان در خصوص شرق استان و خصوصا منطقه ی بلوچ نشین چیه؟

نگاه دولت آینده به شرق هرمزگان باید نگاهی ویژه باشد.

شرق هرمزگان بنا به شرایط خاص منطقه ای و استراتژیکی ، یکی از مهم ترین نقاط کشور است که متاسفانه مغفول واقع شده و در سال های اخیر با تاکیدات رهبر معظم انقلاب در قالب طرح توسعه سواحل مکران مورد توجه قرار گرفته است. با نگاهی کلی به این طرح که قسمتی از آن در استان سیستان و بلوچستان واقع است ، می توان دریافت که هرمزگان به لحاظ مساحت و حتی جمعیت ، سهم بیشتری از این محدوده را دارا می باشد . جاسک به عنوان یکی از کانون های این توسعه به عنوان یک شهرستان نفتی و پالایشگاهی در طرح دیده شده که هم اکنون زمینه های صادرات نفت از جاسک و ایجاد پایانه های نفتی در آن فراهم گردیده است. اما آنچه که باید به آن توجه نمود ، سهم جوامع محلی از این توسعه می باشد که با نگاهی کلی سهم بومیان ، سهمی اندک دیده می شود .

دلیل محرومیت و کم برخوردار بودن و توسعه ی نامتوازن شرق استان را در چه چیزی می بینید؟برای توسعه ی پایدار و متوازن چه پیشنهادی دارید؟

  جوامع محلی که به دلیل دوری از مرکز ، ساختار اجتماعی محلی ، نبود امکانات آموزشی و بسیاری از دلایل دیگر در طول تاریخ محروم بوده و نتوانسته نیروهای متخصص تحویل جامعه دهد . لذا امروز سهمش در این مسیر ، قابل توجه نیست  .

پالایشگاه ها ، پایانه های نفتی ، پتروشیمی ، صنایع مرتبط با آن و سایر طرح هایی که برای منطقه دیده شده است با سرعت به پیش می روند . اما آنچه که حائز اهمیت است دولت باید برای همگام سازی جوامع محلی با این توسعه برنامه داشته باشد تا توسعه تبدیل به بحران نگردد. ساختار سنتی و مکانیکی جامعه ، بدون هیچ آمادگی نمی تواند پذیرای تعداد زیادی از افرادی باشد که هیچگونه آشنایی با فرهنگ یکدیگر نداشته و صاحب خانه در اوج فقر  نبود اشتغال باید پذیرای مهندسینی باشد که در خانه وی حقوق چند میلیونی می گیرند و  زندگی ایده الی دارند . این دسته از بحران ها قطعا در آینده نفتی جاسک ایجاد خواهد شد ، مگر آنکه فکری اساسی نسبت به موضوع شود که یکی از آن ، توانمند سازی جوامع محلی است . به طور اختصار هر کدام از صنایع مستقر در منطقه باید قسمتی از نیروهای خود را از خود منطقه تامین نمایند و حتی باید برای تربیت نیروی متخصص بومی چاره اندیشی نمایند .

ایجاد دانشکده یا هنرستان های تخصصی زیر نظر خود این صنایع می تواند رهگشا باشد . مثلا با یک آزمون ورودی ، کسانی که مستعد و علاقه مند هستند وارد دانشکده شوند ، دوران تحصیلی تخصصی خود را به پایان برسانند به شرط آنکه صنایع ملزم به استخدام آنها گردند . مدلی که در بسیاری از کشورهای دنیا برای توانمند سازی نیروهای محلی توسط شرکت های نفتی و گازی و سایر صنایع انجام می شود .

افزایش جمعیت منطقه ، قطعا نیروهای متخصص  مانند پزشک ، پرستار و سایر کادر درمانی ، آموزشی و … نیز لازم دارد . با نگاهی به میزان قبولی دانش آموزان منطقه در کنکور بخصوص در رشته های پزشکی و مجموعه آن ، می توان به اصل موضوع ضعف سیستم آموزشی و عدم توانایی دانش آموزان منطقه در رقابت با سایر مناطق را احساس نمود . لذا اصل بر آن است که دولت جدید سهمیه هایی خاص برای این مناطق در نظر بگیرد و در کنار آن سیستم آموزشی منطقه را قوی تر نماید .

 وضعیت آمادگی زیرساختهای شرق را چگونه ارزیابی می کنید؟

شرق استان در زمینه زیر ساخت ها نیز جز ضعیف ترین نقاط کشور است . مثلا در کمتر جایی از کشور می توان  یافت که یک بیمار برای رسیدن به نزدیکترین بیمارستان که حتی آن بیمارستان از امکانات زیادی برخوردار نمی باشد ، باید بیش از ۲۴۰ کیلومتر راه طی نماید . نمونه بارز آن فاصله آخرین نقطه بخش لیردف تا مرکز شهرستان جاسک  می باشد که یک بیمار باید این مسیر صعب العبور را به مانند هفت خان رستم رد نموده تا به بیمارستان جاسک برسد .

علاوه بر مشکلات درمانی ، مشکل آب ، برق و فرسودگی شبکه های آن ، راه و … از جمله مسائل پیش رو دولت جدید است. اما همه این مشکلات به معنای این نیست که در دولت های گذشته هیچ قدمی برداشته نشده است . اما در حوزه اقتصادی نیز گام های بلندی مورد انتظار مردم است  .

 اختلاف فرهنگی و اقتصادی و ساختاری را چگونه باید حل کنند؟

اختلاف فرهنگی و اقتصادی جز با توانمند سازی نیروهای بومی و استفاده آنها رفع نخواهد شد

باید به این مهم جدا توجه شود. علاوه بر آن دبیرخانه توسعه سواحل باید معاونت اجتماعی و فرهنگی داشته باشد که این تعارضت را دنبال نماید و در پی حل آنها باشد.

باید مواظب باشیم پیوست های فرهنگی به درستی انجام گردند . به فرهنگ بومی نگاه ویترینی نگردد .

فرهنگ فقط در یک ویترینی گذاشته شود و بقیه افراد از پشت ویترین نگاهی به آن بیندازند و بروند . فرهنگ مردم باید در تار و پود این توسعه آمیخته گردد.

باید مواظب باشیم پیوست های فرهنگی به درستی انجام گردند . به فرهنگ بومی نگاه ویترینی نگردد .

فرهنگ فقط در یک ویترینی گذاشته شود و بقیه افراد از پشت ویترین نگاهی به آن بیندازند و بروند . فرهنگ مردم باید در تار و پود این توسعه آمیخته گردد.

حجم ترافیک که با راه اندازی این نقشهای اقتصادی به جاسک داده میشود چه خسارتهای جانی و مالی ببار خواهد آورد ؟یا در زمینه اجتماعی  انتظار چه ناهنجاریهایی باید داشت و راهکار آن چیست؟ و هر پیامدهایی که یک جامعه سنتی بسته‌ بدون آماده سازی آن در برخورد با جامعه مدرنیته می توان پیش بینی کرد؟

مسائلی مانند ایجاد بزرگراه بندرعباس چابهار باید زودتر دنبال شود. جاده کنونی با میزان ترددی که الان دارد ، نا ایمن بوده و عمدتا شتر تهدید اصلی این جاده هست که اکنون با بحث نفتی شدن جاسک و افزایش ترددها ، ایمنی جاده پایین تر خواهد آمد .

آیا طرح جامع منطقه که آمایش منطقه در آن لحاظ شده باشد تهیه شده؟

آمایش سرزمینی نیز در منطقه به خوبی انجام نشده است . به طوری که بعضا مناطقی که دارای پتانسیل بالای گردشگری هستند ، بدون در نظر گرفتن پتانسیل آنها با کاربری های دیگری در نظر گرفته شده اند.