حاجی آباد این کهن دیار را دریابید /نگذارید این سرزمین تاریخی جیرفت دوم شود

?گردآوری: کاظم گلخنی
حاجی آباد را با توجه به تعدد محوطه تاریخی مکشوف و غیر مکشوف بی تردید باید از مهمترین مناطق تاریخی هرمزگان و کشور برشمرد.
مناطقی مثل فارغان با توجه به قدمتی كه به ویژه در حاشیه جنوبی به واسطه وجود آرامگاه‌ها و قبرهای منصوب به دوره هخامنشی دارد در یک دهه اخیر مورد طمع دلالان اشیا عتیقه واقع شده است.
طبق تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در فارغان، تپه‌های غرب، جنوب و جنوب غرب شهرستان حاجی‌آباد غنی از قبرهای سنگی دوره زرتشتیان و عصر گبری است كه گاهی مشاهده شده در این محوطه‌ها اجسادی با قدمت بسیار بالا و طول حدود سه متر كشف شده است.
همچنین در جنوب شرق آبشار تزرج، مناطق شیخ جراج،‌ قسمتی از قلعه خندقی طارم یا دژ نظامی،‌ قلعه دختر،‌ قلعه كافران و قلعه شهرستان از جمله مناطق و محوطه‌های باستانی به شمار می‌روند كه می‌توانیم به تعبیری از آنها به نام شهرها و محوطه‌های باستانی بی مرز و دفاع در برابر دلالان یاد كنیم.
در حال حاضر بیشترین حفاری‌ها در ارتفاعات پیرامون قلعه طارم و قلعه دختر گزارش می‌شود. به عقیده اغلب كارشناسان و اهالی این مناطق یكی از دلایلی كه سبب آسیب‌پذیرتر شدن اشیای باستانی قلعه‌ای همانند طارم از یك چند سال پیش تاكنون و به تبع آن حفاری‌های غیرمجاز شده است، در سالیان قبل استفاده یكی از تیم‌های كاوش میراث فرهنگی از كارگران محلی و بومی كه برخی از این كارگران پس از نیمه‌تمام ماندن كاوش و بنابر اطلاعاتی كه در مدت استقرارشان در محوطه مورد كاوش به دست آورده‌اند، فرصت را مغتنم شمرده و هر روز در محوطه‌ قلعه تاریخی طارم حفره‌ها و چاله‌هایی را حفر می‌كنند كه در صورت سیر روند كنونی می‌تواند وجهه تاریخی این قلعه و حتی منطقه حاجی‌آباد را در آینده‌ای نزدیك به چالش بكشد. همچنین به علت كشف باقیمانده‌های ذوب طلا در ارتفاعات یكی از محوطه‌های دیگر تاریخی حاجی‌آباد حفاری‌های زنجیر گونه‌ای توسط دلالان و حفاران غیرمجاز در حال انجام و روی دادن است.ضمن اینکه در همین ایام تخریب بخشی از گورستان تاریخی حاجی آباد توسط شرکت گاز کرمان این نگرانی را دو چندان کرده که آیا تعمدی در عبور دادن لوله گاز در این محوطه تاریخی بوده یا خیر ضمن اینکه شرکت انتقال آب خلیج فارس به کرمان نیز سرگرم فعالیت و کار منطقه است و همه ی این موارد باعث نگرانی بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی نه تنها در حاجی‌آباد و هرمزگان بلكه در كشور کرده که با توجه به نزدیكی این شهرستان به مرزهای آبی و بین‌المللی ممکن است بخشی از آثار تاریخی این کهن دیار به تاراج رفته باشد. بد نیست بدانیم با توجه به گستردگی سرزمین حاجی‌آباد كه اغلب برخوردار از محوطه‌ها و منطقه‌های تاریخی با عمر چند هزار ساله است، میراث فرهنگی نیروی حفاظتی چندانی در این مناطق مهم تاریخی ندارد و این مسئله كه به نظر می‌آید باید مورد اصلاح و توجه ویژه قرار گیرد سال‌هاست كه محوطه‌های باستانی حاجی‌آباد را به نحوی بی در و پیكر و مهیا برای تجاوز در چشم هر طماع و حفاری ترسیم كرده كه به نظر می‌آید باید مسئولان با توجه به حفاری‌های اخیر گام‌های خود را در تجهیز و راه‌اندازی یك اداره و یا سازمان در حدود یك تشكیلات قوی در حد مراكز استانی را با شتاب‌تر از گذشته بردارند، چرا كه حاجی‌آباد به تنهایی از لحاظ باستانی و فرهنگی از بسیاری از استان‌های كشور برخوردارتر به نظر می‌رسد.
جدا از اهمیت بازگشت مجسمه شیر برنزی فارغان به استان که این روزها مورد توجه کاربران دلسوز فرهنگی واقع شده و البته گربه رقصانی موزه کرمان در تاخیر استرداد این اثر ارزشمند تاریخی، این اهمیت نیز در حاجی‌آباد از دو دهه قبل تاكنون در قالب طرح احداث موزه تاریخ طبیعی و باستانی در مراجع مربوطه مطرح شده كه تاكنون مسئولان اهمیت احداث آن را یا متوجه نشده‌اند و یا اینكه منتظرند همانند محوطه تاریخی جیرفت، یك زمین خالی از اشیای باستانی را در سال‌های آینده به عنوان نوشداروی بعد از مرگ سهراب فراهم و مدیریت كنند.
تعدادی از کاربران فضای مجازی اهل طارم حاجی‌آباد پیرامون حفاری‌های چند سال اخیر این منطقه می‌گویند: هر از گاهی در گوشه و كنار این منطقه و به ویژه در ارتفاعات شاهد حفاری‌هایی هستیم. آنها می‌گویند: پس از مشاهده چنین مواردی موضوع را به دهیاران و یا پاسگاه‌ها اطلاع می‌دهیم.
مردم می گویند : این نخستین باری است كه مشاهده می‌شود، دلالان و حفاران با این همه جسارت به كند و كاو محوطه‌های باستانی دست ‌می‌زنند.
اهل فن معتقدند جدا از روزهای سخت کرونایی و تحریم های ظالمانه و کمبود شدید اعتبارت اگر میراث فرهنگی استان بتواند حتی با تشویق بخش خصوصی موزه حاجی آباد را راه اندازی کند
فواید قابل توجهی را متوجه بخش فرهنگ تاریخی و باستانی این شهر و حتی بخش میراث فرهنگی استان می كند .
فعالان فرهنگی و دوستداران تاریخ مدام تذکر می دهند که در حاجی‌آباد فاجعه‌ای در حال رخ دادن است كه اگر به آن توجه نشود به زودی شاهد تخلیه سندیت تاریخی و میراث خاكی یكی از تمدن‌های باستان ایران زمین خواهیم بود. به گفته کارشناسان و در جهت جلوگیری از ماجرای تخریب قبرستان تاریخی و دیگر حفاری های غیر قانونی، بهترین راه حل در مقطع كنونی در راستای كند كردن چپاول اشیای تاریخی این منطقه اسكان یك تیم قدرتمند اداری، حفاظتی و بازدارنده برای جلوگیری از تقلیل خسارات و ایجاد اخلال در كار حفاران و دلالان است تا موعد اندیشیدن یك راهکار اساسی فرا برسد.
و در پایان نكته‌ای غم انگیز رونق‌گیری بازار فروش و تبلیغات دستگاه‌های فلزیاب در جای جای شهرستان است که به قول برخی کاربران دلسوز این روزها چه در فضای مجازی یا واقعی بین برخی افراد طماع صحبت از مباحث فنی، كیفی و برد بالا یا پائین و فوق‌العاده بودن فلزیاب‌های به اصطلاح عمق‌زن است. به راستی چقدر و چه تعداد از آثار گرانبهای این کهن دیار بخاطر یک مشت دلار راهی موزه های آن سوی خلیج فارس شده است.